Κυριακή 8 Μαρτίου 2009

Ο Νίκος Καρούζος για το γλωσσικό θέμα


Δεν αναφέρω την χρονιά της συνέντευξης. Η κοινή λογική και η θέαση των καταστάσεων χωρίς παρωπίδες έχουν διαχρονική αξία. Και ο Νίκος Καρούζος σε λίγες γραμμές δίνει την ουσία του ενός θέματος που ταλαιπώρησε επί μακρόν την χώρα καθώς και την μοναδική ασφαλή πορεία της ελληνικής γλώσσας για τα χρόνια που έρχονται.


Νομίζετε ότι δεν αποτελεί πλέον εθνικό θέμα η καταξίωση της δημοτικής γλώσσας ;Γιατί δεν ανανεώθηκε η προσπάθεια;

Προσωπικά δεν πιστεύω στις γλωσσικές ιδεολογίες. Η γλώσσα είναι πηγή ζωής και όχι ιδεολογία. Ο Ψυχάρης και το κίνημα της δημοτικής ή ο Μιστριώτης και το αντικίνημα της καθαρεύουσας ωφέλησαν και ταυτόχρονα έβλαψαν την πορεία της γλώσσας, ωφέλησαν στον βαθμό που είδαν ουσιαστικά κι έβλαψαν στον βαθμό που τους παρέσυρε η ακράτητη ορμή τους , ο φανατισμός. Μπορούμε σήμερα ν αντικρίσουμε καθαρά τα πράγματα, με τη νηφαλιότητα που μας επιτρέπει το πέρασμα της θύελλας. Η δημοτική γλώσσα, χωρίς αμφιβολία, διεκδικεί το μεγάλο, το πιο μεγάλο, μερίδιο του γλωσσικού πεπρωμένου των Ελλήνων. Η αμετακίνητη, όμως τούτη αλήθεια δεν πάει να πει ότι και η καθαρεύουσα δεν παίζει ως ένα σημείο τον ζωντανό ρόλο της στην πνευματική και ψυχική μας φανέρωση, στη ζωή μας. Όσο και να κατηγορηθεί σαν γλώσσα «πεποιημένη», μπήκε στη ζωή μας, έχει κι αυτή το πραγματικό της δικαίωμα στην ελληνική ζωή. Θεωρώ ξεπερασμένη και αστόχαστη κάθε φανατική μονομέρεια στον αδιάκοπο αγώνα για μια φυσική, ζωντανή λύση του γλωσσικού μας προβλήματος. Η «πολεμοχαρής μονομέρεια» στην εποχή μας-που δίνει μια πλατιά δυνατότητα «διαλεκτικής ψυχραιμίας»-είναι μονάχα τυφλό πάθος, είναι μια κακή κληρονομιά του φανατισμένου και αντιδιαλεκτικού παρελθόντος. Ο καιρός των ανεδαφικών υπερβολών στον γλωσσικό διχασμό του Έθνους έχει για πάντα φύγει. Σήμερα το γλωσσικό πρόβλημα είναι στο δρόμο που οδηγεί προς την αφανάτιστη λύση. Και θα είναι αυτή η λύση μέσα στη ζωή. Κάθε προσπάθεια σ αυτό πρέπει να συντείνει. Κάθε προσπάθεια πρέπει να χτίζει σίγουρα και να κοιτάζει με ουσιαστικό λογισμό το γλωσσικό μέλλον.

Ποια μορφή μπορεί να πάρει μια εκδήλωση που θα φιλοδοξούσε να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τον εγκαταλειφθέντα αγώνα;

Ο μόνος αγώνας είναι για την γλωσσική ομαλότητα, που θα προκύψει «με καιρό και με κόπο» στη μοίρα του Έθνους. Και θα αποκτήσουμε την περιπόθητη γλωσσική ομαλότητα όταν η δημοτική πάρει το πρωτείο, που της ανήκει, σε όλους τους χώρους, η φωτισμένη δημοτική που δεν θα αρνηθεί τις όποιες χρήσιμες υπηρεσίες της καθαρεύουσας, γιατί δεν μπορεί να τις αρνηθεί.

15 σχόλια:

  1. Πρωτεσίλαε πραγματικά αδυνατώ να καταλάβω το νόημα του ποστ σου, γραμμένο στις 8 Μαρτίου 2009.

    Πιθανότατα θέλεις να τονίσεις πόσο μπροστά έβλεπε ο Καρούζος. Τότε γιατί μας κρύβεις πότε τα είπε αυτά τα λόγια; Το 1940, το 1970; ΄Έχει σημασία.


    Για την ποίηση του Καρούζου δεν έχω άποψη. Aπό τους μεταγενέστερους του Ελύτη, για να πω την αλήθεια, μόνο τη Δημουλά έχω διαβάσει σοβαρά. Η συνέντευξη που παραθέτεις μου φαίνεται κοινότυπη. Πάνω κάτω φαντάζομαι όλοι τα ίδια θα έλεγαν για το γλωσσικό ζήτημα. Και ενώ οι ποιητές συνήθως γράφουν την καλύτερη πρόζα, λίγο μπερδεμένα, άναρχα και φλύαρα μας τα λέει εδώ ο φίλος σου.

    «Η «ΠΟΛΕΜΟΧΑΡΗΣ ΜΟΝΟΜΕΡΕΙΑ» ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ-ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ ΜΙΑ ΠΛΑΤΙΑ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ «ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΨΥΧΡΑΙΜΙΑΣ»-ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΧΑ ΤΥΦΛΟ ΠΑΘΟΣ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΚΑΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΦΑΝΑΤΙΣΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΙΑΛΕΚΤΙΚΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ.»
    Φαντάζεσαι το Σεφέρη να έγραφε ποτέ τέτοιες μπουρδολογίες; Εδώ κολλάει το «τι θέλει να πει ο ποιητής»!

    Αν, εκτός από την ιστορική του διάσταση, θεωρείς πως το κείμενο αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να εξαγάγουμε συμπεράσματα για το σήμερα, θα ήθελα να ακούσω ποια νομίζεις ότι είναι αυτά. Το γλωσσικό ζήτημα του 2009 είναι το αν θα επιβιώσουν τα ελληνικά, όχι το δημοτική εναντίον καθαρεύουσας. (Ή δημοτική vs. καθαρεύουσα. Αυτό το vs. έχει αρχίσει να μου τη δίνει όσο το «?»)

    Να παραθέσω και εγώ τη σειρά μου μια εναλλακτική, ποιητική τοποθέτηση για τη γλώσσα, γραμμένη το 1959:

    Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί
    όπου και να θολώνει ο νους σας
    μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
    και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κολοσσε και εγω αδυνατω να καταλαβω το νοημα και κυριως το επιθετικο υφος του σχολιου σου.Αυτα που γραφεις δεν ειναι ουτε σοβαρα και δυστυχως δεν ειναι και αστεια.Οποτε δεν θα τα σχολιασω.Τα υπολοιπα θα στα πω απο κοντα.
    Οπως και να χει αυτο ηταν το τελευταιο post μου.Ευχομαι στο blog καλη επιτυχια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πρωτεσίλαε.

    έγραψες ένα ποστ που λες: "διαβάστε αυτά τα ωραία λόγια".

    εγώ απάντησα και είπα "διαφωνώ μου φαίνονται σταθειές."

    και εσύ εκνευρίζεσαι και μου λες πως αποχωρείς από το μπλογκ. Κατά καιρούς (και μπράβο σου) έχεις βρίσει όποιον μπορείς να φανταστείς, από τον Chris Woodhouse μέχρι τον Ανδρέα Ανδιανόπουλο και το Γεώργιο Ράλλη. Και εγώ είπα ότι ο Καρούζος είναι φλύαρος και σε προσέβαλα;

    Αν θέλεις να αποχωρήσεις από το μπλογκ για προσωπικούς λόγους το σέβομαι. Αλλά μη μου πεις πως δεν ανέχεσαι κριτική για ένα κείμενο που έγραψε ένας ψιλο-άγνωστος ποιητής πριν 50 χρόνια για την καθαρεύουσα. Αυτό είναι παράλογο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΠΑΕΙ ΕΝΑΣ ΣΤΗΝ BOUTIQUE ΤΟΥ ΓΑΒΡΟΥ.
    "ΚΑΛΗΜΕΡΑ. ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΜΙΑ ΦΑΝΕΛΑ."
    ΚΑΙ, Ο ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ:
    "ΠΑΙΚΤΗ Ή ΔΙΑΙΤΗΤΗ??"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Για μια ακομη φορα Κολοσσε παραποιεις το νοημα των λεγομενων μου.Δυσφορησα με το ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΑ επιθετικο σου υφος απεναντι σε ΕMΕΝΑ και οχι στον αναφερομενο ποιητη.(βλ."αδυνατω να καταλαβω","γιατι μας κρυβεις","ο φιλος σου","μπουρδολογιες", δηλαδη εγω παραθετω μια συνεντευξη με μπουρδολογιες κλπ).
    Μου κανει μεγαλη κυριολεκτικα εντυπωση η ευκολια με την οποια αποφαινεσαι επι θεματων που προδηλα αγνοεις.Και αγνοια εχουμε ολοι.Αλλα δεν αποφαινομαστε για θεματα που ετυχε να αγνοουμε με τετοιο τροπο.Αναφερομαι στο "ψιλο-άγνωστος ποιητής"!!!
    Θα γινω λιγο κουραστικος:
    -"Τέλη 1998 κυκλοφόρησαν τα Πεζά κείμενα του Καρούζου και τον Φεβρουάριο το περιοδικό Διαβάζω φιλοξένησε αφιέρωμα στον ποιητή, το οποίο ξεκινά με τη διατύπωση: «Ο Νίκος Καρούζος, ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες ποιητές...»."
    Το Βημα

    -"Ο Νίκος Καρούζος είναι από τους λίγους ποιητές μας που ήταν «τω επάγγελμα ποιητής». Εζησε από την ποίηση και για την ποίηση, χρόνια δύσκολα, παρά τα κρατικά βραβεία που είχε συσσωρεύσει. "
    Η Ναυτεμπορικη

    -Oταν μπεις στον Ικαρο,Κολοσσε,για να αγορασεις Ελυτη,μην τους πεις οτι εχεις πει τον Καρουζο ψιλοαγνωστο,διοτι θα τρεχεις σε αλλο βιβλιοπωλειο...
    "Γεγονός είναι ότι σήμερα ο «Ίκαρος» είναι ο αποκλειστικός εκδότης του έργου των δύο τιμημένων με το βραβείο Nobel Λογοτεχνίας Ελλήνων ποιητών Γιώργου Σεφέρη (1963) και Οδυσσέα Ελύτη (1979), καθώς και του Νίκου Εγγονόπουλου, του Άγγελου Σικελιανού, του Τ.Κ. Παπατσώνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου του Νίκου Καρούζου, της Κικής Δημουλά."
    Εκδοσεις Ικαρος

    -επισης οταν θα παμε στο Brazilian να ξερουμε που παμε:"Ετσι γεννιέται το Cafe Brazilian· το ιστορικό στέκι της Βουκουρεστίου, που φιλοξενούσε καθημερινά τον ανθό της ελληνικής διανόησης και τέχνης. Ελύτης, Καρούζος, Μόραλης, Φασιανός, Βακαλό, Μελίνα, Χατζιδάκις, Χατζηκυριάκος - Γκίκας, Κατράκης, Βασιλικός, Ταχτσής, όλοι τους ήταν πιστοί του θαμώνες."
    Brazilian

    -καλα αυτοι οι ασχετοι στον δημο Αθηναιων,που πηγαν και τον ανακαλυψαν τον "ψιλοαγνωστο";;;
    "Αφιέρωμα σε ένα από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής μεταπολεμικής ποίησης, τον Νίκο Δ. Καρούζο, παρουσιάζει η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του.". Aκου τι λενε οι ανθρωποι,ειναι στον κοσμο τους: "...εμπνευσμένα από τη μαγεία της προσωπικότητας ενός ευρυμαθέστατου, πνευματικού ανθρώπου, ενός μεγάλου ποιητή."
    Αφιερωμα

    -καποιος ασχετος στο Ναυπλιο πηγε και του εκανε αγαλμα...Ελα Παναγια μου!
    "Δείτε το σπίτι και το άγαλμα του Νίκου Καρούζου, το σπίτι του Άγγελου Τερζάκη."
    Δικτυακη πυλη Αργολιδας

    -καλα αυτος ο Εμπειρικος εκανε παρεα με μπουρδολογους;;;
    "εκλεκτή παρέα φίλων όπως του Εγγονόπουλου, του Χατζιδάκι, του Θράσου Καστανάκη, του Νίκου Καρούζου, της Νίκης Καραγάτση."
    Εμπειρικος

    -αυτος παλι ακου τι καθεται και λεει ο αθεοφοβος:
    "Θα μιλήσω για τον 20ό αιώνα. Για την Ελλάδα του Σολωμού και του Κάλβου, του Καρούζου, του Καβάφη και του Ελύτη."
    θ.Τερζοπουλος

    Τελος θελω να κανω μια ακομη διορθωση.Οντως εχω βρισει τον Ανδριανοπουλο και τον Ραλλη.Οχι ομως τον Woodhouse.Nα ακριβολογουμε.Τον Woodhouse τον εφτυσα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Einai endiaferon giati mesa apo auto to Blog uparxei enausma na diavasoume poiisi. Exw na diavasw poiisi para polla xronia (kathoti kafros) kai stin teliki auto to arthro mou kinei to endiaferon na dokimasw na diavasw ton anaferomeno poiiti.
    Apo tin alli, proswpika diafwnw me tin apoliti kritiki ston Woodhouse tou teleutaiou sxoliou. Swsti i lathos, ezise polu endiaferousa zwi kai axizei isws kapoios apo tous Laistrigones na anoixei auto to thema na to sizitisoume.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Φιλε ανωνυμε,
    η εχθρικη μου σταση απεναντι στο προσωπο που αναφερεις εδραζεται σε εναν απλο λογο:ο ανθρωπος που αποδεδειγμενα-το παραδεχεται ο ιδιος-συνεβαλε στην εμφυλια διαμαχη της χωρας μου ειναι αντιπαλος μου.
    Η ιδεα σου παντως ειναι πολυ καλη.Λυπαμαι που δεν θα ειμαι εδω να συμβαλλω στο θεμα.Θα το παρακολουθησω ομως,καθοτι θα συνεχισω να διαβαζω το blog,μια που σε αυτο γραφουν καλοι μου φιλοι με γνωσεις και ενδιαφερουσες αποψεις.Μην κοιτας που φαγωνομαστε.Ετσι κανουμε εμεις παιδιοθεν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Είπα και επιμένω πως η συνέντευξη ήταν φλύαρη και κακογραμμένη. Αν δεν κάνω λάθος δεν την έγραψες εσύ, απλώς την παραθέτεις. Πραγματικά δεν καταλαβαίνω γιατί θίγεσαι τόσο.

    Αν μας έγραφες "Πηγαίνετε να δείτε το νέο έργο του Γαβρά, ταινιάρα" και εγώ απαντούσα «Το είδα και ήταν μάπα», θα σηκωνόσουν να φύγεις; (Και πάλι θα έγραφα κάτι του στυλ, «Δεν κατανοώ γιατί μας έστειλες να δούμε αυτή την άσχετη μηχανή παραγωγής χασμουρητών»)

    Τώρα στο δεύτερο σχόλιό σου έπιασες ένα πολύ μεγάλο ζήτημα. Αυτό της αυθεντίας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόβλημα του σύγχρονου ελληνισμού. Οι πιο απίθανες μορφές αποκτούν κύρος και κανείς δεν έχει δικαίωμα να πει το παραμικρό εναντίον τους. Η Αρβελέρ, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Γαβράς, ο Ρίτσος, ο Εμπειρίκος, ο Σολωμός, ο Καβάφης, ο Καραθεοδωρή, ο Παπανικολάου (για να μην πω για τον Μπάγιεβιτς και το Λαζόπουλο). Αυτή η λατρεία προς τα είδωλα έχει καταντήσει ενοχλητική.

    Για να μη (ξανα)παραξηγηθούμε κατανοώ ότι παραθέτεις όλες τις παραπομπές για να μου δείξεις ότι ο Καρούζος δεν είναι άγνωστος. Εδώ πάω πάσο. Δε θα μαλώσουμε για την αναγνωρισιμότητά του (Γουστάρεις να αρχίσουμε να μπαίνουμε σε ταξί και να ρωτάμε το Νίκο Καρούζο τον ξέρετε;) Το γεγονός, όμως, ότι ο διαδικτυακός τόπος του Νομού Αργολίδας, οι εκδόσεις Ίκαρος, τα γκαρσόνια στο Μπραζίλιαν και ο Θ. Τερζόπουλος (να ρωτήσω ποιος είναι αυτός ή θα δεχτώ επίθεση;) τον εκθειάζουν δε μου στερεί εμένα το δικαίωμα να αποκαλώ τον Καρούζο μπουρδολόγο. Όπως, δε μου στερεί κανείς το δικαίωμα να λέω τη Αρβελέρ αμόρφωτη, τον Αγγελόπουλο βαρετό, το Σεφέρη δυσκοίλιο (τι με βάζεις και γράφω!!) και τον Πλάτωνα παιδόφιλο φασίστα

    Θα μου πεις τώρα: Και ποιος είσαι εσύ που θα βρίσεις όλους αυτούς; Και θα σου απαντήσω ότι εκπροσωπώ τη μεγαλύτερη εφεύρεση του ελληνικού πολιτισμού: Τον ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο.

    Μπορείτε να δείτε ότι ο Κολοσσός είναι σε κέφια μεγάλης σταθιάς αυτή τη βδομάδα.

    Πρωτεσίλαε το θέμα Καρούζος το θεωρώ λήξαν.

    Από την άλλη τα λόγια σου για το Γουντχαουζ έχουν προκαλέσει αντιδράσεις. Θα ήθελα σε παρακαλώ να γράψεις ένα νέο άρθρο αποκλειστικά για το Γουντχαουζ. Από τώρα προβλέπω ότι θα πέσει μάλωμα για το ζήτημα. Αλλά, για ποιον άλλο λόγο φτιάξαμε το μπλογκ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ιδεατο θα ηταν ο καθαρμος της γλωσσας απο μη ελληογενεις λεξεις κι εκφρασεις, κατι που εχουν κανει αλλα κρατη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Φίλε Metallica

    Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται. Κανένα άλλο κράτος δεν το έχει κάνει. Πολλοί το προσπαθούν (η Γαλλική Ακαδημία είναι ιδιαίτερα δραστήρια - γραφική;) αλλά οι γλώσσες είναι ζωντανοί οργανισμοί, δεν κατασκευάζονται σε εργαστήρια ή βιβλιοθήκες.

    Αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη σοβαρή προσπάθεια στα νέα έλληνικά έγινε από τον Κοραή (δικός του όρος πρέπει να είναι ο ΄"καθαρμός"). Αποτέλεσμα τα γνωστά κορακίστικα. Ιδιαίτερα όταν έχεις μια γλώσσα που μιλιέται αδιάκοπα εδώ και 3,000 χρόνια τίθεται και το ενδιαφέρον ερώτημα (καθαρά θεωρητικό, πάντα) του πού θα τραβήξεις τη γραμμή. Στον Όμηρο, στον Αριστοτέλη, στην Καινή Διαθήκη, κοκ;

    Έτσι ως παιχνίδι για τους φίλους του μπλογκ προτείνω να μεταφράσουμε στα ελληνικά τις εξής λέξεις:

    γκόμενα
    ζάπινγκ
    κομπίνα
    κουβάς
    λαμόγιο
    μπαγάσας
    μπάλα
    μπολ
    πινέλο
    τρόμπα(ς)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Συγγνώμη εννοούσα να μεταφράσουμε στα "ελληνογενή" ελληνικά. Γιατί δε δέχομαι ότι οι παραπάνω λέξεις (με εξαίρεση το "ζάπινγκ" που είναι πρόσφατο) δεν είναι ελληνικές, πλέον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. o Κεμαλ ειχε κανει προσπαθεια αφαιρεσης αραβικων και περσικων λεξεων μεσω της εκπαιδευσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Όπως ξέρετε μου αρέσει να προτείνω βιβλία στο μπλογκ:
    Orhan Pamuk, "Istanbul" και "Other Colours" (συλλογή από δοκίμια. δεν ξέρω αν έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά)

    Τον θεωρώ έναν από τους μεγαλύτερους εν ζωή συγγραφείς (και ήταν τούρκικη προπαγάνδα αυτά που ειπώθηκαν ότι πήρε το νόμπελ για πολιτικούς λόγους).

    Γράφει πολύ όμορφα για τη στάση της σύγχρονης Τουρκίας απέναντι στο Οθωμανικό παρελθόν και τη σχέση αγάπης-μίσους της χώρας με την Ευρώπη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Είχα μια γκόμενα από τον ΙΚΑΡΟ. Μετράει καθόλου αυτό για μένα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή