Η πρώτη κρίση SciFi

Στα έργα επιστημονικής φαντασίας τα σενάρια καταστροφής είναι συνήθως δύο: Επιδρομή εξωγήινων ή τεχνολογία που ξεφεύγει από τον έλεγχο αυτών που τη δημιούργησαν. Δεν είμαι βέβαιος αν στο πρόσφατο χρηματοοικονομικό κραχ συμμετείχαν και όντα από άλλους πλανήτες. Βέβαια, αν βγει στο τέλος ότι ο John Thain (ο πρόεδρος της Merrill Lynch που παρήγγειλε σκουπιδοτενεκέ 1,400 δολαρίων) κατάγεται από ένα δορυφόρο του Άλφα Κενταύρου δε θα πέσω και από τα σύννεφα. Πάντως, η εικόνα ενός πολύπλοκου συστήματος που γίνεται ανεξέλεγκτο και στρέφεται εναντίον των εμπνευστών του δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα που ζούμε. (Είμαστε όλοι ΟΚ για το πώς δουλεύουν τα CDO, CDS, CPPI, παράγωγα στον iTraxx, Fade-In Options, τα cumulative caps και τα First to Default καλάθια ή να κάνουμε ένα φρεσκάρισμα;)

Αυτό που με φοβίζει πιο πολύ στην όλη ιστορία της οικονομικής κρίσης είναι η πασιφανής άγνοια όλων των υποτιθέμενων ειδικών για τα αίτια, και επομένως, τις ενδεδειγμένες λύσεις. Πιο απλά: κανείς δεν έχει πάρει πρέφα τι συμβαίνει.

Ας εξετάσουμε τέσσερεις από τις πιο πιθανές θεωρίες που κυκλοφορούν:

1. Η απληστία είναι ένα από τα πιο πρωτόγονα συναισθήματα. Όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει δομηθεί πάνω στην ανάγκη να τη τιθασεύσει. Αν φταίει η απληστία, γιατί δε φταίει και ο έρωτας ή το ένστικτο της αυτοσυντήρησης; Το 1987, στην ταινία Wall Street, ο Gordon Gekko-Michael Douglas μας είπε ότι «Η απληστία είναι καλή». Ένα από τα πιο τετριμμένα κλισέ είναι ότι στις αγορές κυριαρχούν «η απληστία και ο φόβος». Και εμείς έπρεπε να περιμένουμε να χρεοκοπήσει η Lehman Brothers για να μάθουμε ότι υπάρχουν και άπληστοι τραπεζίτες. (Λέτε να βγει τίποτε και για αλκοολικούς μπάρμεν και νταήδες γκάνγκστερ;)

2. Οι απολαβές των golden boys. «Δεν μπορεί ένας τραπεζίτης να παίρνει 10 φορές το μισθό ενός καρδιοχειρουργού», μου είπε πρόσφατα ένας φίλος του μπλογκ. «Για αυτό φτάσαμε εδώ». Δεν έχω άποψη πάνω στη συγκριτική δυσκολία και την προσφορά-ζήτηση των διαφόρων επαγγελμάτων. Πάντως, αν οι υπέρογκες αμοιβές μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα, δεν αποκλείεται το επόμενο μπαμ να έρθει από τα μηνιάτικα της Ελένης Μενεγάκη και του Γρηγόρη Αρναούτογλου.

3. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Εδώ, σίγουρα, είμαστε πιο κοντά στην αλήθεια. Αν κάποιοι δεν άξιζαν τα χρήματα που έπαιρναν, αυτοί δεν ήταν οι traders του City, αλλά οι υπάλληλοι των κυβερνήσεων, των κεντρικών τραπεζών, των μηχανισμών πιστοληπτικής πιστοποίησης (Moody’s, S&P, Fitch) και των επιτροπών κεφαλαιαγορών˙ όλοι, δηλαδή, που υποτίθεται ότι επόπτευαν. Το γεγονός ότι πολλοί (οι περισσότεροι;) από αυτούς τους τύπους έχουν ακόμα τις δουλειές τους είναι σκάνδαλο μεγαλύτερο από τα μπόνους στις τράπεζες που φαλίρισαν. Και πάλι, όμως, εκτός αν πρόκειται για ομαδική παράκρουση ή κάποιο μολυσματικό νόσημα δεν έχουμε μια πειστική εικόνα της παθολογίας του συστήματος.

4. Τα μοντέλα. Οι τράπεζες, ακούμε, επέτρεψαν και προώθησαν, την υπερχρέωση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν το μέγεθος και τους κινδύνους της μόχλευσης της οικονομίας. O Nassim Nicholas Taleb με τα δύο βιβλία του «Fooled by Randomness» και «The Black Swan» θεωρείται ο προφήτης της κρίσης που διανύουμε. Το κύριό του επιχείρημα είναι, ακριβώς, πως δεν χρησιμοποιούμε ικανοποιητικές μεθόδους μέτρησης του ρίσκου. Τα βιβλία είναι πολύ ευχάριστα και βρίθουν από παραπομπές στα οικονομικά, την πολιτική, τη φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες. Τα συνιστώ σε όσους δεν τα έχουν διαβάσει. Τείνω, όμως, να συμφωνήσω, με το συνάδελφο Walras, ότι οι εξηγήσεις που παρουσιάζουν παραείναι απλουστευτικές. Δεν μπορεί να καταρρεύσει ο καπιταλισμός επειδή, ως κοινωνία, δείξαμε υπερβολική πίστη στις καμπύλες του Γκάους.

Κατανοώ ένα φαινόμενο σημαίνει ότι είμαι σε θέση να το εντάξω σε ένα ευρύτερο σύστημα θεώρησης της πραγματικότητας. Αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε: ένα αυστηρό μοντέλο για την πρόσφατη κρίση. Δεν είναι απαραίτητο να είναι αμιγώς οικονομικό. Σίγουρα η Ψυχολογία, ας πούμε, έχει πολλά να μας πει για τα τελευταία δύο χρόνια. Χρειαζόμαστε, πάντως, μία νομολογική ερμηνεία του στυλ «Ο συνδυασμός του Α και του Β έφεραν το Γ». Δυστυχώς, ακόμα, είμαστε πολύ μακριά. Και ουσιαστική θεραπεία χωρίς την κατανόηση δεν μπορεί να υπάρξει. Τόσο απλά.

Στο τέλος των έργων επιστημονικής φαντασίας, οι κακές μηχανές καταστρέφονται και οι ελάχιστοι επιζώντες γήινοι, ετοιμάζονται, πάνω στα συντρίμμια, να οικοδομήσουν τον καινούριο κόσμο, χωρίς την εγκληματική τεχνολογία. Η σύγχρονη εκδοχή του σεναρίου αυτού είναι η «επιστροφή στην απλότητα». Όταν με το καλό η κρίση ξεπεραστεί (με ξόρκια και ξεματιάσματα) δε θα υπάρχουν πια derivatives, swaps και αιμοβόροι ντήλερς. Οι τράπεζες θα είναι, όπως παλιά τίμιοι οργανισμοί που παίρνουν καταθέσεις και δίνουν δάνεια (με μέτρο και μόνο σε όσους τα αξίζουν)˙ στις διαπροσωπικές σχέσεις θα κυριαρχεί ο αλτρουϊσμός και η αλληλεγγύη και όποιος θέλει να αγοράσει κάτι θα το πληρώνει με μετρητά του Θεού (κασούμπα) και όχι με εορτοδάνεια, πιστωτικές κάρτες και τα άλλα τερτίπια που μας έφεραν εδώ που είμαστε.

Αν δεν βρεθεί, γρήγορα, o νέος Keynes μας βλέπω να το γυρίζουμε σε «Μικρό Σπίτι στο Λιβάδι» το έργο.

Τρεις γρήγορες σκέψεις:

- Ο δείκτης Dow Jones ξαναέπιασε τα επίπεδα του 1929, μόλις το 1953. 24 χρόνια μετά.

- Ο μόνος λόγος που οι ελληνικές τράπεζες απέφυγαν τα τοξικά προϊόντα είναι επειδή κινούνται σε ολιγοπωλιακό περιβάλλον που τους επιτρέπει αισχροκερδείς χρεώσεις (πχ ενημέρωσης λογαριασμού, κατάθεσης σε τρίτους) οι οποίες στον πολιτισμένο - ανταγωνιστικό - κόσμο εξαφανίστηκαν πολλά χρόνια πριν. Και, όμως, σήμερα κοκορεύονται για την υγεία των ισολογισμών τους. Είναι σαν τον πατέρα που πηδούσε τις κόρες του και μετά δήλωνε περήφανος γιατί ήταν ο μόνος στο χωριό που δεν κόλλησε σύφιλη από την τοπική πόρνη.

- Αν τελικά υπερισχύσουν οι πιέσεις και μπει ταβάνι στα μπόνους των τραπεζιτών, τότε θα έχουμε το εξής ενδιαφέρον: Ο κ Βγενόπουλος θα μπορεί να πληρώνει όσα θέλει τους καμαρώτους στα φέρυ μπωτ, τις μαίες στο Μητέρα, τους παγωτατζήδες της ΔΕΛΤΑ και το Γιώργο Καραγκούνη. Θα ελέγχεται, όμως, νομικά για το τι θα δίνει στο dealing room της Marfin.

Οι Ευθύνες Των Τραπεζών Για Την "Κρίση"

Πολύ κουβέντα γίνεται τον τελευταίο καιρό για τις ευθύνες των τραπεζών για την «κρίση». Είμαι απόλυτα διατεθειμένος να το πιστέψω αλλά , δυστυχώς, από νοοτροπία δεν είμαι άνθρωπος που καταπίνω θεωρίες αμάσητα.

Όλη η έμφαση δίνεται στην παράμετρο «αμοιβές – χλιδάτη ζωή» των τραπεζικών στελεχών («golden boys” σκωπτικά) αλλά νομίζω ότι δυσανάλογα λίγα πράγματα έχουμε ακούσει για την πραγματική «αμαρτία» των τραπεζών και των στελεχών… Με μια κουβέντα, δεν μου είναι σαφές ποια η ουσιαστική ευθύνη των τραπεζών για την «κρίση».

Ας μείνουμε σε τοπικό, Ελληνικό επίπεδο κι ας προσπαθήσουμε να δούμε για ποιο ακριβώς πράγμα φταίνε οι τράπεζες…







Δεν είναι τεχνικό λάθος του administrator του blog… Η παραπάνω παράγραφος έμεινε εσκεμμένα κενή. Δεν βρίσκω ευθύνες… Αλλά, αφού δεν βγάζουμε άκρη, ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τα πράγματα ανάστροφα, από το σήμερα προς τα πίσω.. Είμαστε ήδη περίπου 6 μήνες μέσα στην κρίση και τα συμπτώματα είναι ορατά.. Το βασικότερο από αυτά είναι ότι πολλές εταιρείες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Με άλλα λόγια, αυτά που βγάζουν δεν τους φτάνουν να πληρώσουν τα έξοδα τους. Στα βιβλία οικονομικών του Λυκείου, γίνεται ο βασικός διαχωρισμός μεταξύ της ικανότητας μιας εταιρείας να πληρώσει τα σταθερά και τα μεταβλητά (variable), αυτά δηλαδή που συνδέονται ευθέως με το κόστος παραγωγής του προϊόντος, κόστη. Η θεωρία λέει ότι μια εταιρεία που μπορεί να καλύπτει τα μεταβλητά κόστη θα πρέπει να παραμείνει στην αγορά , σε λειτουργία δηλαδή, ακόμα κι αν αδυνατεί να καλύψει τα σταθερά κόστη της.. Αυτό λίγο πολύ συμβαίνει και σήμερα.. Εταιρείες που δεν είναι ανταγωνιστικές, παράγουν δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες που δεν πουλάνε, σιγά σιγά κλείνουνε.

Για το φαινόμενο αυτό μπορεί να φταίει η ίδια η εταιρεία , μπορεί να φταίει και απλά ο κλάδος δραστηριοποίησης. Με απλά λόγια, η εταιρεία, σαν κάθε άλλο οργανισμό, πρέπει να προσαρμόζεται στις εξελίξεις. Είναι επίσης αφελές να πιστεύει κανείς ότι η οικονομία θα προχωράει μόνο ανοδικά , χωρίς περιόδους ύφεσης. Δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα στην ιστορία και το πιο λογικό θα ήταν κανείς να θεωρεί μια ύφεση λογικό επακόλουθο μιας περιόδου ισχυρής ανάπτυξης.

Η μόνη ευθύνη των τραπεζών που βλέπω ως εδώ είναι ότι δάνεισαν εταιρείες με ελαστικά κριτήρια.. Σε αυτό συμφωνώ ότι ισχύει.. Αλλά, όπως σε κάθε επιχειρηματικό περιβάλλον, με δυσκολία αφήνεις οποιοδήποτε πελάτη (έστω και αν ο κίνδυνος είναι αυξημένος) στα χέρια του ανταγωνιστή σου. Και το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα είναι παραπάνω από ανταγωνιστικό. Ο αριθμός των τραπεζών είναι πολύ μεγάλος για τα μεγέθη της οικονομίας μας..

Εδώ, θα ήθελα να σημειώσω με ένα μειδίαμα, ότι σήμερα το βασικό παράπονο που εκφράζεται εις βάρος των τραπεζών είναι ότι έχουν γίνει πολύ αυστηρές σε θέματα δανεισμού προς τις επιχειρήσεις…

Αν θέλουμε πάντως να μείνουμε σε θέματα αγοράς, και σε παγκόσμιο επίπεδο, το μεγαλύτερο φάουλ δεν το διέπραξαν οι τράπεζες αλλά οι εξειδικευμένες αυτές εταιρείες που αξιολογούν την αξιοπιστία, την πιστοληπτική ικανότητα (σε πιο απλούς όρους μπορεί να πει κανείς τον κίνδυνο να «σκάσει») μιας εταιρείας ή μιας οικονομίας. (αν τα ονόματα έχουν σημασία μιλάω για Standard and Poor’s / S&P, Moody’s, Fitch). Τα μοντέλα των εταιρειών αυτών αποδείχθηκαν για τα σκουπίδια..

Οι τράπεζες από την άλλη είναι επιχειρήσεις που λειτουργούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό σε ένα πάρα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον. Είναι λογικό να είναι επιθετικές στη στρατηγική τους. Λογικό και δίκαιο είναι επίσης να πληρώνουν τα στρατηγικά τους λάθη.

Στην Ελλάδα, ήταν λογική στρατηγική (θα έλεγα μονόδρομος) η επέκταση εκτός Ελλάδος (Βαλκάνια και Τουρκία). Ακόμα κι αν είχαμε δει την κρίση (που την είχαμε) και το μέγεθος της (που δεν το είχαμε ) στα previews, θεωρώ ότι και πάλι οι Ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να υιοθετήσουν εξωστρεφή στρατηγική.. Η εφαρμογή της στρατηγικής σαφώς και θα έχει λάθη.. Έτσι είναι η ανθρώπινη φύση. Η επιτυχία της κάθε τράπεζας έγκειται στο να επιλέγει τα στελέχη που θα εμπνευστούν αλλά και θα εφαρμόσουν τις στρατηγικές κάνοντας τα λιγότερα λάθη αλλά και , σημαντικότερο, στελέχη που μαθαίνουν γρήγορα από τα λάθη, τα δικά τους αλλά και του ανταγωνισμού…

Και σε διεθνές επίπεδο, η κατάσταση είναι παρόμοια. Οι τράπεζες επέλεξαν λογικά να επεκταθούν. Όσες είχαν πολύ λάθος timing (πχ RBS) ή είχαν την ατυχία να έχουν την έδρα τους σε μια μειονεκτούσα, στην παρούσα συγκυρία, χώρα (π.χ. Αυστρία) πλήρωσαν και το μεγαλύτερο τίμημα..

Όταν τα πράγματα έγιναν ιδιαίτερα ζόρικα σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κυβερνήσεις έπρεπε εκ των πραγμάτων να παρέμβουν. Η στήριξή τους ούτε δωρεάν είναι ούτε με ασύμφορους όρους. Στην πραγματικότητα επένδυσαν στις τράπεζες με τους δικούς τους όρους.. Κι αν σε πέντε χρόνια, η αναγκαστική επένδυση έχει αποδώσει σημαντικά οφέλη για το κράτος, είμαι σίγουρος (κι εγώ κι εσείς) ότι κανείς δεν θα βρεθεί να πει «Μπράβο στις τράπεζες που με σκληρή δουλειά, έβγαλαν κέρδη για το κράτος και τον Έλληνα φορολογούμενο»…

Όπως και κανείς δε θα βρεθεί βεβαίως να ζητήσει να αυξηθούν τα bonus των “golden boys” ... Αλλά, αυτό θα είναι το θέμα μας στο επόμενο σημείωμα σε αυτό το blog…

Έως τότε περιμένω με ενδιαφέρον κάθε αντίλογο.. Αντιλαμβάνομαι το «αιρετικό» της άποψής που εκφράζω αλλά θα είμαι εδώ για να αντικρούσω με επιχειρήματα κάθε ένσταση.. Και φυσικά για να αποδεχθώ το λανθασμένο της άποψής μου, αν πειστώ με επιχειρήματα..

Γιατί μου αρέσει ο Νικολά

Καταρχήν τονίζω το μου. Σε εμένα αρέσει και κάθε διαφωνία δεκτή. Επίσης υπογραμμίζω το αρέσει(=ενεστώτας).Διατηρώ δηλαδή το δικαίωμα να αλλάξω γνώμη, μόλις αρχίσουν οι στραβοτιμονιές.

Διευκρινίζω ακόμη ότι μεγάλος γνώστης της γαλλικής πολιτικής σκηνής δεν είμαι. Απλά ως τηλεθεατής των εξωτερικών ειδήσεων και ως μη τακτικός αναγνώστης εφημερίδων γράφω.

Ο Νικολά λοιπόν ήδη με είχε κερδίσει από την εποχή που ως υπουργός είχε δημόσια εκφράσει την αντίθεσή του στην είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαική Ένωση. Σε μια εποχή που όλοι οι οσφυοκάμπτες και όλες οι θεραπαινίδες των ΗΠΑ δήλωναν την κατάφασή τους στην είσοδο των Τούρκων στην Ε.Ε, ο Νικολά (και η Μέρκελ για να είμαστε δίκαιοι) έριξε μία βροντερή χυλόπιτα στη «γείτονα και φίλη». Ανοίγω εδώ μια παρένθεση. Οι εγχώριοι ντελάληδες της ευρωπαικης πορείας της Τουρκίας διατείνονται πως η είσοδος θα εξημερώσει τρόπον τινά την Τουρκία. Κούνια που τους κούναγε. Εδώ ακόμη στις προενταξιακές διαπραγματεύσεις είναι και με θράσος διακηρύττουν πως δεν αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Φανταστείτε πως έχετε ένα πάρτυ με φίλους. Φοβάστε πως θα σας δημιουργήσει πρόβλημα ο γείτονάς σας που είναι κλέφτης, βιαστής και τραμπούκος. Θα επιλέγατε ποτέ ως λύση να τον καλέσετε στο πάρτυ, με το σκεπτικό ότι θα ντραπεί το πολιτισμένο περιβάλλον της συγκέντρωσής σας και έτσι θα ησυχάσετε; Το πιθανότερο είναι πως θα κλέψει το σπίτι, θα βάλει χέρι στις γυναίκες καλεσμένες σας και θα στήσει και κάνα καυγά .Καλύτερα κρατείστε τον εκτός και βάλτε και μια πόρτα ασφαλείας.

Πάμε παρακάτω. Ο Νικολά μιλάει μια γλώσσα απλή και εύληπτη. Δεν το παίζει. Ντύνεται ωραία, φαίνεται φιλικός και προσηνής και δεν βγάζει αυτό το απόμακρο που έβγαζε ο Σιράκ ή ο Μιτεράν , για να πάμε πιο παλιά.

Στην κρίση της Οσετίας τον Αύγουστο, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια νιώσαμε πως η Ευρώπη έχει δική της διακριτή φωνή και στάση και δεν σέρνεται πίσω από το αμερικανικό άρμα. Κράτησε μια ζυγισμένη στάση έναντι των Ρώσσων και δεν τους καταδίκασε, όταν όλα τα αμερικανικά και βρετανικά ΜΜΕ είχαν βγει στα κεραμίδια και ούρλιαζαν εναντίον του Πούτιν που έκανε καλοκαιρινό το μαγαζί του Σαακασβίλι (του κατόχου του παγκοσμίου ρεκόρ στην αμερικανοδουλία).Και όλα αυτά ενώ στις ΗΠΑ ο Νικολά θεωρείται-και είναι-φιλικά διακείμενος προς την υπερδύναμη που έχει πικράν πείρα από τον αντιατλαντισμό των Γάλλων, μια που ποτέ δεν ξεχνούν τα χουνέρια που τους έκανε ο μέγας Ντε-Γκωλ. Άλλο , όμως , φιλική προδιάθεση και άλλο πειθήνιο σκυλάκι, αλά αλήστου μνήμης Μπλερ.

Ανάλογη στάση -της διακριτής διαφοροποίησης- τήρησε και στην προ εβδομάδων σύρραξη στην Λωρίδα της Γάζας, όταν ανέλαβε πρωτοβουλία ειρήνευσης. Γύρισε όλη την Μέση Ανατολή και κάλεσε το Ισραήλ να σταματήσει την επιθετικότητα, όταν οι Αμερικανοί μπλόκαραν στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τα ψηφίσματα που δεν ικανοποιούσαν τους Ισραηλινούς.

Αν θα συνεχίσει έτσι, δεν ξέρω. Νομίζω πως ναι. Όπως βλέπετε στην σύζυγό του απέφυγα να αναφερθώ. Το blog παριστάνει το σοβαρό και δεν θέλω να χαλάσω το προφίλ…

Αρνάκι με πατάτες στο φούρνο

.

9 Ιστορίες:

1. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος έκανε σεξ με με μία γυναίκα. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

2. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος έκανε παθιασμένο έρωτα σε μια γυναίκα, που δεν ήταν η σύζυγός του, για την οποία ένοιωσε κεραυνοβόλο έρωτα. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

3. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος είχε σεξουαλική επαφή με την αδελφή της συζύγου του. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

4. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος ξεπαρθένιασε την δεκαπεντάχρονη, κωφάλαλη αδελφή της συζύγου του. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

5. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος βίασε την δεκαπεντάχρονη, κωφάλαλη, τυφλή αδελφή της συζύγου του. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

6. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος πήγε σε έναν οίκο ανοχής. Εκεί έκανε σεξ με μία γυναίκα την οποία δεν είχε ξαναδεί. Η διευθύντρια του οίκου του είπε ότι την κοπέλα την έλεγαν Μαρία και ήταν μία 18χρονη από το χωριό. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

7. Ο Συνταγματάρχης Παπαδόπουλος έζησε μια κόλαση δέκα χρόνια με τη σύζυγό του. Ανέχτηκε καρτερικά τις απιστίες της και τους δημόσιους εξευτελισμούς. Ο ίδιος έμεινε πιστός, όλα αυτά τα χρόνια, παρότι εκείνη είχε φτάσει να προσφέρει τις υπηρεσίες της στους στρατιώτες του συντάγματος, επί πληρωμή. Εκείνη τη μέρα για πρώτη φορά έκανε σεξ με άλλη γυναίκα στον οίκο ανοχής. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

8. Η Εύα Γιαννοπούλου γνώρισε τον νεαρό Λοχαγό, τότε, Παπαδόπουλο και τον ερωτεύτηκε αμέσως. Παντρεύτηκαν μετά από τρεις μήνες. Την πρώτη νύχτα του γάμου τής είπε ότι δεν είχε καμία διάθεση να την αγγίξει: του προκαλούσε αηδία. Σύντομα η Εύα αναγκάστηκε να εκδίδεται σε ένα οίκο ανοχής, με τον άντρα της να παρακολουθεί από μία τρύπα στον τοίχο. Η άτυχη Εύα δεν μπορούσε να πάει πίσω στο χωριό της. Ο συντηρητικός πατέρας της θα την έσφαζε. Πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια έτσι. Ο πατέρας της Εύας πέθανε, αφήνοντας στο δρόμο τη δεκαπεντάχρονη τυφλή και κωφάλαλη αδελφή της. Η Εύα μίλησε στην ιδιοκτήτρια του οίκου και την παρακάλεσε να αφήσει την αδελφή της να μείνει κρυφά εκεί. Αν ρωτούσε κανείς θα έλεγαν πως ήταν μια 18χρονη ανηψιά της. Στον Συνταγματάρχη δεν είχε πει τίποτε. Ο Παπαδόπουλος είδε τη μικρή από τη μισάνοικτη πόρτα του δωματίου της στον οίκο, όταν πήγε να πάρει μάτι τη γυναίκα του με τους φαντάρους, όπως κάθε μέρα. Ρώτησε τη διευθύντρια και του είπε πως ήταν μια ανηψιά της, η Μαρία: 18 χρονών από το χωριό. Είπε στη διευθύντρια να τους αφήσει μόνους, μπήκε μέσα στο δωμάτιο και βίασε την παρθένα αδελφή της γυναίκας του. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

9. Ο νεαρός Λοχαγός, τότε, Παπαδόπουλος γνώρισε την Εύα Γιαννοπούλου και την ερωτεύτηκε αμέσως. Σε τρεις μήνες παντρεύτηκαν. Την πρώτη νύχτα του γάμου, τού απεκάλυψε το τρομερό μυστικό της: Ήταν άντρας τραβεστί. Ο Λοχαγός της είπε ότι του προκαλούσε αηδία, αλλά δεν μπορούσε να τη χωρίσει. Το σκάνδαλο θα έδινε τέλος στην καριέρα του. Η Εύα, (Δημήτρης όπως λεγόταν κανονικά) για να ικανοποιήσει το νυμφομανές πάθος της, σύντομα αναγκάστηκε να εκδίδεται σε οίκο ανοχής. Ο Παπαδόπουλος ανησυχούσε για αυτό το δυστυχισμένο πλάσμα, για το οποίο, όπως και να το κάνουμε, ένοιωθε μια ευθύνη. Ζήτησε από τη διευθύντρια να τον αφήνει να παρακολουθεί από μία τρύπα στον τοίχο, όσο και αν αυτό του προκαλούσε θλίψη. Ήθελε να βεβαιωθεί πως δε θα της συνέβαινε τίποτε κακό. Όταν πέθανε ο πατέρας της, η Εύα/Δημήτρης έφερε τη δεκαπεντάχρονη τυφλή και κωφάλαλη αδελφή της από το χωριό στον οίκο. Η διευθύντρια φοβόταν μπλεξίματα, αλλά η Εύα την παρακάλεσε να την αφήσει να μείνει εκεί: Αν ρωτούσε κανείς θα έλεγαν πως ήταν μια 18χρονη ανηψιά της. Στον Συνταγματάρχη δεν είχε πει τίποτε. Ο Παπαδόπουλος είδε είδε τη μικρή από τη μισάνοικτη πόρτα του δωματίου της στον οίκο. Κάτι σκίρτησε μέσα του. Ήταν φτυστή η Εύα στα νειάτα της. Ρώτησε τη διευθύντρια και του είπε πως ήταν μια ανηψιά της, η Μαρία: 18 χρονών από το χωριό. Καινούρια προσθήκη στα κορίτσια του σπιτιού. Για αυτόν μόνο πενήντα ευρώ. Μόνο που ήταν βιτσιόζα. Της άρεσε να το κάνει με σβηστό το φως και ποτέ δεν έβγαζε άχνα κατά τη διάρκεια της πράξης. Ο Συνταγματάρχης, που τόσα χρόνια δεν είχε αγγίξει γυναίκα, δεν μπόρεσε να αντισταθεί σε αυτή την εικόνα από το μακρινό παρελθόν. Είπε στη διευθύντρια να τους αφήσει μόνους, μπήκε μέσα στο δωμάτιο, έσβησε το φως και άρχισε να κάνει παθιασμένο έρωτα στην άτυχη μικρή, η οποία βρέθηκε να χάνει την παρθενιά της πριν μπορέσει να καταλάβει τι γίνεται και να αντιδράσει. Ύστερα έφαγε αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.


Επιμύθιο

Οι παραπάνω 9 ιστορίες είναι απολύτως συμβατές μεταξύ τους. Είναι δυνατόν να είναι όλες αληθινές, χωρίς καμία αντίφαση. Προσέξτε το πώς μερικές παρουσιάζουν τον Παπαδόπουλο σαν κτήνος και τη γυναίκα του σαν θύμα και άλλες το αντίθετο. Οι υπόλοιπες είναι ουδέτερες. Σε όλες τρώει αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

Το θέμα δεν είναι ποια και πόσα στοιχεία αποκαλύπτονται. Υπάρχουν χιλιάδες άλλες πληροφορίες τις οποίες θα μπορούσα να σας είχα δώσει (από το ποια μέρα γνώρισε ο Παπαδόπουλος τη γυναίκα του, μέχρι το αν η κοπέλα έφτασε σε οργασμό). Το θέμα είναι πώς συνδυάζει κανείς τα δεδομένα που έχει. Το τι είναι ουσιώδες και το τι μπορούμε να παραλείψουμε θα κριθεί μόνο αφού έχει οριοθετηθεί το πλαίσιο της ιστορίας, που θέλουμε να πούμε.

Κάθε ιστορία, είναι και αυτοβιογραφία του αφηγητή. Για αυτά που λέει, για το πώς τα λέει και για αυτά που δε λέει. Προσθέτω, τώρα, πως ο Παπαδόπουλος, αφού τελείωσε το φαγητό, πήγε στο στρατόπεδό του και διέταξε να εκτελεστούν 1,000 κρατούμενοι. Δε σας φαίνεται περίεργο που τόση ώρα ασχολούμαι με τη γυναίκα του και την αδελφή της και ούτε καν ανέφερα τη μαζική σφαγή;

Αλλά και εσύ, υποκριτή αναγνώστη, μπορείς να μάθεις πολλά για τον εαυτο σου, ανάλογα με το ποια εκδοχή μιας ιστορίας προτιμάς και το πώς αντιδράς στην κάθε διαφορετική αφήγηση. Με ποιανού το μέρος είσαι; Με του Παπαδόπουλου, της γυναίκας του, της μικρής; Μήπως για όλα φταίει η κοινωνία; Και κάτι άλλο: Ο Παπαδόπουλος έκανε μπανιστήρι στην τραβεστί συζυγό του, ενώ αυτή πηδιόταν με φαντάρους˙ η ορφανή, τυφλή και κωφάλαλη παιδούλα βιαζόταν˙ και εσένα σε έτρωγε η περιέργεια να δεις τι ρόλο παίζει το αρνάκι με πατάτες στο φούρνο.

Δεν είναι όλες οι ιστορίες το ίδιο πειστικές, το ίδιο όμορφες, το ίδιο χρήσιμες.

ΥΓ Για να κλείσει ο κύκλος, σας λέω πως η διευθύντρια του οίκου ανοχής ήταν η μητέρα της Εύας και της Μαρίας Γιαννοπούλου. Οι 1,000 κρατούμενοι που εκτελέστηκαν ήταν όλοι οι φαντάροι-πελάτες, που είχαν πάει με την κα Παπαδοπούλου, όλα αυτά τα χρόνια.

Ο Παπαδόπουλος, μαζί με το αρνάκι με πατάτες στο φούρνο, ήπιε μισό μπουκάλι κόκκινο κρασί.

.

Η Τσικνοπέμπτη και το ιερό τρίγωνο

Σήμερα, 18 Φεβρουαρίου, βρισκόμαστε στη μέση ενός ιερού τριγώνου σημαντικών ημερομηνιών στο νεοελληνικό καλεντάρι: Τσικνοπέμπτη, Αγίου Βαλεντίνου, Τελικός Κυπέλλου Μπάσκετ.

Η Τσικνοπέμπτη είναι η κατεξοχήν ελληνική εορτή. Συνδυάζει όλα τα φετίχ του Έλληνα: φαγοπότι (με άξονα τα παϊδάκια αυτή τη φορά), τσιγάρο («ντουμάνιασε ο τόπος, ο καπνός μου τους πείραξε;») και θρησκεία, καθώς έχει κάποια σχέση με τις απόκριες και τη σαρακοστή, αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος τι ακριβώς γιορτάζουμε («Η γιαγιά μου, η κακομοίρα, τα ήξερε αυτά»).

Η ομορφιά της, σε αντίθεση, ας πούμε, με τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, είναι ότι εδώ έχει αφαιρεθεί το καθετί περιττό (κάλαντα, εκκλησιασμός, στολισμοί, παρελάσεις) και έχει μείνει ατόφια η απόλαυση. Το φαΐ, μέχρι ξεκοιλιάσματος, δεν είναι ένα ευτυχές παρεπόμενο του κυρίου εορταστικού γεγονότος - της γέννησης του Χριστούλη, της Ανάστασης ή του ξεσηκωμού του 1821˙ το φαΐ, μέχρι ξεκοιλιάσματος, είναι το ίδιο το εορταστικό γεγονός. Κατευθείαν στο ψητό, στην κυριολεξία.

Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου: Ah, l’amour! Στις μικρές ηλικίες αυτή η γιορτή είναι ένα θεσμοθετημένο ξέβγαλμα. Σε παλαιότερες εποχές ο παιδικός-εφηβικός ερωτισμός ήταν θέμα ταμπού και τα παλικάρια και οι νιές καλούνταν να ανακαλύψουν τα μυστικά του έρωτα κατά μόνας˙ δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στη σεξουαλική πράξη. Δε μπορώ να φανταστώ ότι η δεκατριάχρονη γιαγιά μου θα πήγαινε ποτέ στη μάνα της, και προγιαγιά μου, να της πει: «Μητέρα, αγαπώ ένα αγόρι από το σχολείο». Σήμερα, εκεί που οι κακόμοιροι οι πιτσιρικάδες έχουν όλα τα βάσανα και τις σκοτούρες της ηλικίας τους, (Power Ranger ή Spiderman, Playstation ή Χbox) έρχεται ξαφνικά το σύστημα και τους βάζει σε πρόωρες σκέψεις και προβληματισμούς, που ούτε κατά διάνοια δε θα τους είχαν απασχολήσει, όπως «μου αρέσεις», «να τα φτιάξουμε» κλπ.

Για τις μεγαλύτερες ηλικίες, ο Άγιος Βαλεντίνος είναι ένα λαμπρό παράδειγμα του πώς έχουμε καταφέρει να μετατρέψουμε σε ταλαιπωρία το πιο ωραίο πράγμα στον κόσμο: το αγόρι γνωρίζει κορίτσι – και όλους τους γκέυ συνδυασμούς, μην τα χαλάσουμε εδώ. Αν κυριαρχεί ένα συναίσθημα, αυτό είναι το άγχος: να κλείσεις το κατάλληλο εστιατόριο, να σε βάλουν σε καλό τραπέζι, να αγοράσεις δώρο, να φύγεις νωρίς από τη δουλειά, να στείλεις λουλούδια. Στο τέλος, μια ημέρα που υποτίθεται ότι είναι αφιερωμένη στον έρωτα, και, εδώ, αναφέρομαι και στη σεξουαλική πράξη, καταλήγει σε ένα τεράστιο «δεν απαυτώνεσαι και εσύ και ο γρύλλος σου».

Τελικός Κυπέλλου Μπάσκετ: Ο Κολοσσός μεγαλώνει. Οι αστυνομικοί στους δρόμους πια θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι παιδιά του – εγγόνια του αν είχε δείξει την παραγωγικότητα του 13χρονου που πρόσφατα έγινε μπαμπάς στην Αγγλία. Κοριτσάκια, που θα σκεφτόταν να καμακώσει, του μιλάνε, αυθόρμητα, με σεβασμό, στον πληθυντικό. Είναι και η ρημάδα η νοσταλγία, σαφής ένδειξη της έλευσης του γήρατος. Και ένας τελικός Κυπέλλου, ιδιαίτερα Παναθηναϊκός-Ολυπιακός, ξυπνά ξεχασμένες θύμησες, ασφαλέστερα και από ένα κομμάτι γλυκό madeleine, ή, στο ελληνικότερο, ένα παγωτό Λάκυ Καπ.

Όταν είσαι μικρός, οι αθλητές είναι πρότυπα: κάπως έτσι θα ήθελες να γίνεις και συ, όταν μεγαλώσεις. Πριν από 25 χρόνια, εκεί, γύρω στο 1984, ο Κολοσσός και οι φίλοι του ονειρευόταν μια μέρα να αφήσουν χαίτη-περμανάντ, όπως ο Θανασσάκης ο Δημόπουλος, και να έχουν γκόμενα τη Σοφία Αλιμπέρτη, όπως ο Δημήτρης ο Σαραβάκος – για να είμαι ειλικρινής, δεν ήμαστε και πολύ σίγουροι τι συνεπάγετο αυτό το τελευταίο. Σήμερα τα αραιά μου μαλλιά είναι κομμένα κοντά και ο Θανάσσης, πλέον, Δημόπουλος, και αυτός κοντοκουρεμένος, είναι παλέμαχος πάνελιστ σε αθλητικές εκπομπές. Η Σοφία Αλιμπέρτη, για να κάνει το μπλογκ και το άνοιγμά του στη μεσημεριανή ζώνη, έχει αρχίσει να βγαίνει με άντρες νεότερους από τον Κολοσσό.

Τον τελικό της Κυριακής θα τον παρακολουθήσω με τη νεαποκτηθείσα ιδιότητα του μεσήλικα. Δεν έχω φτάσει ακόμα στο σημείο να πετάω ατάκες του στυλ «Ψηλά παιδιά η νέα γενιά» ή «Μα, δεν ντρέπονται, να λένε τέτοια βρωμόλογα στο γήπεδο». Πού και πού βλέπω και κανέναν ξέμπαρκο συνομήλικό μου να παίζει ακόμα, σε «πείσμα των χρόνων», «αειθαλής». Αλλά ξέρω, με βεβαιότητα, πως η μεγάλη αθλητική καριέρα του Ολυμπιονίκη Κολοσσού θα παραμείνει πια, για πάντα, ανεκπλήρωτη επιθυμία, μία από εκείνες τις πολλές στροφές, που θα μπορούσε να είχε πάρει η ζωή μας, αλλά για διάφορους λόγους ποτέ δεν τελεσφόρησαν. Και όσο περνάει ο καιρός, αντί να παρακολουθώ τα ματς με την παλιά προσοχή και ενθουσιασμό, πιάνω τον εαυτό μου να προκαλεί τη γενική πλήξη με χιλιοειπωμένες περιγραφές για τον Τάφο του Ινδού και την άμυνα-παγίδα του Κυρίτση, στο μπαράζ της Κέρκυρας, με ζώνη box και τον Κορωναίο πάνω στον Γκάλη.

ΥΓ Στη μέση της συγγραφής του post, κόπηκα με το κουζινομάχαιρο, στο δείκτη του δεξιού χεριού. Φόρεσα ένα μεγάλο τσιρότο˙ δοκίμασα να δακτυλογραφήσω, αλλά με ενοχλούσε πολύ. Κανονικά, αυτός θα ήταν επαρκής τραυματισμός για να σταματήσω να γράφω για λίγες μέρες, αλλά μετά διάβασα ότι ο Δημήτρης Διαμαντίδης θα παίξει με τον Ολυμπιακό, παρά το διάστρεμμα, και ντράπηκα. Τελικά, ίσως ο αθλητισμός να εξακολουθεί να προσφέρει πρότυπα, ακόμα και για κυνικούς παππούδες, όπως ο Κολοσσός.

Ferris Bueller's Day Off

Οι Λαιστρυγόνες είμαστε καλοί άνθρωποι – τουλάχιστον κάποιες φορές. Θέλουμε να βοηθάμε τον κόσμο να λύνει τα προβλήματά του - και ένα από τα μεγαλύτερα είναι η παντελής αδυναμία των γυναικών να καταλάβουν τους άνδρες. Για όλες τις περίεργες απορίες σας αγαπητές αναγνώστριες υπάρχει το Cosmopolitan (ή ό,τι άλλο εμπιστεύεστε τέλος πάντων) για να διαβάσετε για το ανδρικό σημείο G και άλλα κρυμμένα μυστικά.. Εγώ θα σας μιλήσω για πιο κατάλληλα και κοινά πράγματα. Ίσως η μικρή μας ιστορία σας φανεί άσχετη αλλά προσπαθείστε να διαβάσετε τα κρυμμένα μηνύματα.

Πάνε πια αρκετά χρόνια – ήταν ακόμα οι μέρες που ο Πολύφημος ταξίδευε συχνά στο Λονδίνο για επαγγελματικούς λόγους.. (Λίγο μετά , αποφάσισε ότι οι 4μίση ώρες πτήσης τον κούραζαν και άρχισε να το αποφεύγει..). Σχεδόν κάθε τέτοιο επαγγελματικό ταξίδι οργανωνόταν για Πέμπτη – Παρασκευή με επιστροφή Κυριακή βράδυ..

Πριν προχωρήσω να προειδοποιήσω τις γυναίκες που μας διαβάζουν να βάλουν λίγο όπισθεν στο μυαλό τους. Ήδη έχουν φτάσει πολύ μακριά με τη φαντασία τους για το συνέβη εκείνο το Σαββατοκύριακο (τα πολλά περιοδικά φταίνε..) αλλά δεν ξέρουν τίποτα.

Το Σαββατοκύριακο λοιπόν της ιστορίας μας , ο Πολύφημος φιλοξενείτο στο σπίτι του Κολοσσού.. Για να πιάνουμε μία μία τις διαφορές των δύο φύλλων, μόνο για άντρες , η πιο καταπληκτική μέρα της ζωής τους μπορεί να είναι Κυριακή και να τελειώσει στις 7 το απόγευμα.. Αυτό αποκλείεται ποτέ να συμβεί σε μια γυναίκα ..τι ώρα θα ανάψουν τα κεριά…;;;

Η μέρα εκείνη λοιπόν ξεκίνησε με ωριαίο τρέξιμο στο Hyde Park. Μια ώρα εκτόνωσης, με χαλαρή κουβέντα για οποιοδήποτε ηλίθιο θέμα.

Εκείνα τα χρόνια , οι επισκέψεις στο Λονδίνο ήταν και μια ευκαιρία να δεις κόσμο, φίλους παλιούς. Εκείνη την Κυριακή λοιπόν, λίγο πριν το μεσημέρι στο Flat 87 (θυμήσου το Eurobasket) μαζεύτηκαν πέντε παλιοί φίλοι για μπάλλα και πίτσες. Το καλό με τους άντρες είναι ότι όταν βλέπουν παλιούς φίλους είναι σα μικρά παιδιά. Θυμούνται τα παλιά και περνάνε καλά .. χωρίς back thoughts και διάφορες άλλες περίπλοκες διαδικασίες. To γεγονός ότι δεν είχαμε ιδιαίτερο συναισθηματικό ενδιαφέρον για το παιχνίδι βοηθούσε να κυλήσουν τα πράγματα χαλαρά. Οι περισσότεροι υποστηρίζαμε την αρμάτα του Alan Shearer αλλά το match τελείωσε 6-2 υπέρ της Manchester.

Ανάμεσα σε πίτσες και μπύρες κάποια στιγμή τα αίματα άναψαν όταν ένας από την παρέα έκανε ένα καλοπροαίρετο και ήπιο σχόλιο για την ομάδα του Παναθηναϊκού. Δεν είναι και ό,τι πιο wise να θίγεις την πράσινη ιδέα – ειδικά αν είσαι γάβρος ακόμα και κυριλέ - . Η συζήτηση παρεκτράπηκε – με χαρακτηρισμούς του τύπου «Είσαι Ταλιμπάν» - και χρειάστηκαν πολλοί τόνοι νερό από τους «πυροσβέστες» για να επανέλθουμε..

Με μια άφιξη ακόμα , η μέρα συνεχίστηκε στο τοπικό snooker house του Notting Hill.
Ομαδικό παιχνίδι, χαμηλής ποιότητας (κανείς δεν διεκδικούσε δάφνες στην τσόχα). Τα μπιλιαρδάδικα στο Λονδίνο είναι μια χαρά μέρη – σαν all day bars – και επιπλέον μπορείς να πιεις και τις βότκες σου.

Έτσι απλά κάπου στις 7 το απόγευμα μπήκε ο Πολύφημος με μια έκφραση ηρεμίας και γαλήνης στο πρόσωπό του στο Heathrow Express…
Και ρωτάτε εσείς , καλά αυτό ήταν όλο ; Μα αυτό προσπαθώ να σας πω από την αρχή – πολλά δε θέλει ο άνθρωπος για να απογειωθεί..

Πράγματι η ιστορία μας δεν είχε γκόμενες με μεγάλα στήθη, δεν είχε βόλτες με αμάξια με 200 χλμ, δεν είχε πούρα, ακριβά κρασιά και τραπέζια σε κυριλέ ταβέρνες (contradiction in terms ..) σε κοσμικά νησιά…

Έχουν όμως περάσει πάνω από δέκα χρόνια και ακόμα αυτή είναι η μέρα που θυμόμαστε… Δεν είχε τίποτα το special, είχε όμως ό,τι χρειάζεται ένας άντρας για να περάσει καλά.. Την ησυχία του και τους κολλητούς του.. (Και, αφού απολογηθώ προκαταβολικά , θα το πω : ένα μεγάλο ευχαριστώ στην τότε κυρία Κολοσσού την οποία όπως εσείς δεν την είδατε πουθενά στην ιστορία μας, έτσι κι εμείς δεν την είδαμε καθόλου στα μάτια μας παρόλο που μάλλον ήταν στο σπίτι..)..

Σίγουρα δεν μπορεί όλες οι μέρες να είναι έτσι..Δεν γίνεται και δεν πρέπει…Οι γυναίκες έχουν ρόλο στη ζωή μας και περνάμε καλά μαζί τους… Αλλά , σαν δώρο σε όλες τις αναγνώστριες και περισσότερο στις παντρεμένες και σε όσες έχουν μακροχρόνιες σχέσεις, ένα πράγμα θα πω: Αν θέλετε να κάνετε ένα μεγάλο δώρο στον εαυτό σας και στη σχέση σας, δώστε χρόνο στο άντρα σας.. Χρόνο δικό του, για τον εαυτό του και τους φίλους του, και δώστε τον με την καρδιά σας.. Χωρίς γκρίνια και μούτρα αν γυρίσει και λίγο αργότερα…

PS Εκείνη η Κυριακή είναι μια μέρα που νομίζω θα θυμόμαστε όλη μας τη ζωή.. Από την άλλη και η πρόσφατη εξόρμηση τριών αντρών (μπαμπάς, νονός και βαφτισιμιός) ήταν επίσης μια υπέροχη μέρα… Κι ας την περάσαμε το περισσότερο χρόνο μας στο Jumbo… Το γεγονός ότι είχα μείνει από μπαταρία στο κινητό οπότε κανείς δεν μπορούσε να ενοχλήσει, ας ιδωθεί ως απλή σύμπτωση… λειτούργησε ο από μηχανής θεός..

Παναγιώτης Κονδύλης

Πριν από 10 χρόνια περίπου, έπεσε το μάτι μου σε μια διαμάχη που είχε ξεσπάσει μεταξύ ενός αρθρογράφου δημοσιογραφικού συγκροτήματος και ενός άγνωστου σε μένα προσώπου. Η διαμάχη, που γινόταν με ανταλλαγή επιστολών, αφορούσε στην επίθεση που δέχθηκε ο Παναγιώτης Κονδύλης από τον δημοσιογράφο, με αφορμή το επίμετρο του βιβλίου του Κονδύλη «Θεωρία του Πολέμου». Το επίμετρο ήταν μια γεωπολιτική και βαθύτατα ρεαλιστική προσέγγιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που όμοια της δεν είχε ξαναπαρουσιαστεί.

Η γραφή του Κονδύλη με μαγνήτισε. Αμέσως έτρεξα να αγοράσω τα βιβλία του και τότε με έλουσε κρύος ιδρώτας .Με πανικό διαπίστωσα, διαβάζοντας το «Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού» ότι δυσκολευόμουν να το διαβάσω και να το καταλάβω. Ήμουν άνω των 20 ετών και με έκπληξη διαπίστωνα πως αδυνατούσα να κατανοήσω το νόημα των περισσοτέρων του φράσεων. “Μήπως είμαι ηλίθιος ;”, “Μήπως το μυαλό και η αντίληψή μου είναι τελείως για τα μπάζα;”. Mε τα αγωνιώδη αυτά ερωτήματα να με τσακίζουν επιστράτευσα το τελευταίο μου όπλο. Τον εγωισμό. “Oχι!” είπα. “ Δεν θα με βάλει κάτω το παλιοβιβλίο. Θα το τελειώσω και δεν θα το αφήσω. Και ό,τι καταλάβω κατάλαβα”. Έτσι και έγινε .Ο λόγος πυκνός, τα νοήματα να διαδέχονται το ένα το άλλο μέσα στην ίδια φράση. Οι αναφορές σε φιλοσόφους και στην ιστορία των ιδεών απανωτές. Ο τρόπος σκέψης και ανάλυσης μεστός ,η λογική τετράγωνη, το ξεδίπλωμα των αρετών του Κονδύλη να με κυριεύει. Το βιβλίο περιγράφει την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών τους δύο τελευταίους αιώνες και περιγράφει και αναλύει την αποσύνθεση του αστικού τρόπου σκέψης και ζωής με την επικράτηση των μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων και στάσεων. Ιστορούνται οι πολιτικές αλλαγές που συντελέσθηκαν με την μετάβαση από τον κλασσικό φιλελευθερισμό των Νέων Χρόνων στην μαζική δημοκρατία(όρος που πρώτος εισήγαγε ο Κονδύλης).

Ωωωχού! Πολύ βαρύ το γλυκό ρε φίλε, θα μου πείτε. Κουλτούρα να φύγουμε που έλεγε και ο Χάρυ Κλυν. Πιστέψτε με δεν είναι έτσι. Δεν θα έχανα τον χρόνο μου, ούτε θα σπαταλούσα τον δικό σας να γράφω για κάποιον τυχαίο. Ο Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε ένας εκ των μεγαλύτερων ελλήνων διανοητών του 20ου αιώνα.
Γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία το 1943 και πέθανε στην Αθήνα το 1998.Σπούδασε κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών , νεότερη ιστορία και φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και της Χαιδελβέργης. Στην Χαιδελβέργη αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας. Βιβλία του σε ελληνική γλώσσα:Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη (1983), Ο Μαρξ και η αρχαία Ελλάδα (1984), Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, Ι-ΙΙ (1987), Ο νεοελληνικός Διαφωτισμός (1988), Ισχύς και απόφαση (1991), Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού (1991), Πλανητική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο (1992), Η ηδονή, η ισχύς, η ουτοπία (1992), Θεωρία του πολέμου (1997). Βιβλία του σε γερμανική γλώσσα: Die Entstehung der Dialektik (1979), Die Aufklaerung (1981, β΄ έκδ. 1986), Macht und Entscheidung (1984), Konservativismus (1986), Marx und die griechische Antike (1987), Theorie des Krieges (1988), Die neuzeitliche Metaphysikkritik (1990), Der Niedergang der buergerlichen Denk- und Lebensform (1991), Planetarische Politik nach dem Kalten Krieg (1992), Montesquieu und der Geist der Gesetze (1996).

Για την εργασία του του απονεμήθηκε το μετάλλιο Γκαίτε και το βραβείο Χούμπολντ. Διετέλεσε Εταίρος του Ιδρύματος Ανωτάτων Σπουδών του Βερολίνου. Μέχρι το θάνατότου διηύθυνε τη ΄΄Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη΄΄ των εκδόσεων ΄΄Γνώση΄΄ και τη σειρά ΄΄Ο Νεώτερος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός΄΄ των εκδόσεων ΄΄Νεφέλη΄΄.
Ζούσε κυρίως στη Γερμανία .Δεν ήταν φιλόσοφος, ούτε ιστορικός. Ήταν ένας ιστορικός των Ιδεών. Δεν θα σας κουράσω με το να προσπαθήσω να σας περιγράψω τον ιδεολογικό και πνευματικό του κόσμο. Απλά σας τον προτείνω. Αρκούμαι στο να σημειώσω το ηδονιστικό του χιούμορ, τον καταιγιστικό σαρκασμό του για τους οπαδούς φαιδρών ιδεών περί τέλους της Ιστορίας που στα 90ς είχαν προκαλέσει προσωρινά μεγάλη εντύπωση(βλ. Φράνσις Φουκουγιάμα “To Tέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος),την διαύγεια των επιχειρημάτων του και την μοναδική του ικανότητα να μην επηρεάζεται από τα σκαμπανεβάσματα της επικαιρότητας ή τις υπερβολές του συρμού.
Παραθέτω απλά μερικά από τα ευφυολογήματα του:
-Ο διάλογος μεταξύ ετεροφρόνων είναι αδύνατος και μεταξύ ομοδόξων περιττός.
-Ο τωρινός κυρίαρχος επικαλείται τη λογική, ο μελλοντικός υμνεί την ελευθερία.
-Οι ιδέες είναι η παρηγοριά των αδύναμων και η πρόφαση των ισχυρών.
-Η έλλειψη ιστορικής παιδείας είναι η αστείρευτη πηγή έμπνευσης των φιλοσόφων.
-Απ' όλα προτιμώ περισσότερο την μετριοφροσύνη των αμόρφωτων. Όμως από το θράσος των ημιμαθών προτιμώ τη ματαιοδοξία των πεπαιδευμένων.
-Το φθινόπωρο είναι ο πιο εμπνευσμένος κιτς ζωγράφος.
-Ο γάμος ισοδυναμεί με την απόπειρα να αντικαταστήσουμε όλα τα βιβλία του κόσμου με μία και μόνη εγκυκλοπαίδεια

O Αλβανός Μπάρακ Ομπάμα

Παλιό ανέκδοτο: «Πώς ξεκινάει μια αλβανική συνταγή; Κλέβουμε δύο ντομάτες και πέντε αυγά ...»

Άρχισα να ετοίμαζω τις σημειώσεις μου για ένα post, το οποίο είχα υποσχεθεί, πάνω στο βιβλίο του Μπάρακ Ομπάμα, «Dreams From my Father». Ξαναδιαβάζοντας αυτά που είχα γράψει συνειδητοποίησα πως το αναδυόμενο κείμενο θύμιζε ομιλία υφυπουργού σε κοπή πίτας («Είμαι βαθύτατα συγκινημένος...»). Θα ξεκινούσα με το μπερδεμένο οικογενειακό περιβάλλον – απών πολύγαμος Κενυάτης πατέρας, λευκή Αμερικάνα μητέρα που μετά ξαναπαντρεύτηκε Ινδονήσιο, παιδικά και εφηβικά χρόνια στους δρόμους της Τζακάρτα και στη Χαβάη. Μετά θα σας μιλούσα για τη χώρα των ευκαιριών, για τη δύναμη της ελπίδας και για τη μάχη ενάντια στο ρατσισμό. Και στο τέλος, όλοι μαζί ευτυχισμένοι, θα καταλήγαμε στις γνωστές κοινοτυπίες για τους χαζούς Αμερικάνους, την κοινωνία των δύο ταχυτήτων και τις ενοχές της πρώτης μεταμοντέρνας αυτοκρατορίας. Ευτυχώς που δεν είμαι ανταποκριτής στη Ουάσινγκτον γιατί κατόπιν θα έσκαγε και κανά σχόλιο του τύπου: «Για το Μακεδονικό τι ακούς, μεγάλε; Μαζί μας είναι ο καινούριος;»

Αντί να μιλήσω για τις συμμορίες των μαύρων στο Σικάγο του 1987, με αφορμή το βιβλίο του Ομπάμα, σκέφτηκα, λοιπόν, να διατυπώσω μερικές σύντομες σκέψεις για το ζήτημα των δικών μας μεταναστών.

Έλληνες και μετανάστευση: Είμαστε ο κατεξοχήν μεταναστευτικός λαός. Ανά τους αιώνες είχαμε αδιάκοπες μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών σε όλο τον κόσμο, με όλες τις μεθόδους, από τις εκστρατείες του Αλεξάνδρου μέχρι τους λαθρεπιβάτες σε πλοία προς τη Νέα Υόρκη. Επομένως δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να προβάλλουμε την οποιαδήποτε ένσταση στο φαινόμενο τώρα που, για πρώτη φορά, εδώ και πολλά χρόνια, είμαστε εισαγωγείς και όχι εξαγωγείς εργατικού δυναμικού.

Τους καλέσαμε; Είναι αλήθεια ότι οι αλυτρωτικές ιδέες που είχε καλλιεργήσει το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος («Έχω μια αδελφή, είναι γλυκιά πολύ, τη λένε Βόρειο Ήπειρο, την άγαπω πολύ») χρησιμοποιήθησαν κατά κόρον από πολλούς μετανάστες, αγνώστου προελεύσεως, για να διευκολύνουν την έλευσή τους. Θα δεχθώ πως δεν προσκαλέσαμε μετανάστες, πάντως, για να προλάβω σχόλια με τις ακριβείς δηλώσεις του Αντώνη Σαμαρά, σε συνέντευξή του στο Έθνος της Κυριακής, το 1991.

Τους έχουμε ανάγκη: Άσχετα από το πώς ήρθαν οι άνθρωποι, η αλήθεια είναι ότι από την πρώτη στιγμή τους πήραμε στη δούλεψή μας, που λένε. Σήμερα, 20 χρόνια μετά, μας είναι εντελώς απαραίτητοι. Φανταστείτε, δια μαγείας, αύριο να εξαφανίζονταν όλοι οι οικονομικοί μετανάστες. Σε μια βδομάδα, όλη η Ελλάδα θα βρισκόταν νηστικιά, βρώμικη, άπλυτη και ασιδέρωτη. Για να μη μιλήσω για τις οικοδομικές και γεωργικές εργασίες. Το έργο είναι παμπάλαιο και παίζεται, εδώ και χρόνια, σε Ευρώπη και Αμερική. Οι Έλληνες, πια, θεωρούμε ότι είμαστε πολύ καλοί για να καθαρίζουμε οι ίδιοι τα σπίτια μας, να πλένουμε τα ρούχα μας και να ξεσκατίζουμε τους γέρους και τα μωρά μας. Μήπως κάποιος από αυτό το 7% των επίσημων ανέργων, με τα τρία πτυχία και τα δύο ντοκτορά θα δεχθεί να εργαστεί με τις συνθήκες και τους μισθούς που δουλεύουν οι αλλοδαποί στη χώρα μας;

Ενσωμάτωση/αφομοίωση: Όλοι αυτοί οι νέοι μας συμπολίτες, για τους λόγους της παραπάνω παραγράφου, δεν πρόκειται να πάνε πουθενά. Ο μεγάλος φόβος, λοιπόν, είναι μήπως δεν καταφέρουν να αφομοιωθούν πλήρως και ξαφνικά γίνουμε – ω φρίκη! – πολυπολιτισμικοί. Το θέμα είναι μεγάλο και θα δώσω μόνο λίγες σκόρπιες παρατηρήσεις:
α. Η ιδέα των ομοιογενών εθνικών κρατών είναι πολύ πρόσφατη ιστορικά και, στις περισσότερες περιπτώσεις, αποτελεί ιδεολογικό κατασκεύασμα, για συγκεκριμένες πολιτικές χρήσεις. Ο αγαπημένος ιστορικός του μπλογκ, Mark Mazower, στο βιβλίο του «Salonica, City of Ghosts», μας λέει ότι στην απογραφή του 1913, η Θεσσαλονίκη ήταν, χοντρικά: 25% Έλληνες, 30% Μουσουλμάνοι και 40% Εβραίοι.
β. Ομολογώ πως δεν κατανοώ αυτό το φόβο του διαφορετικού. Δηλαδή τόσο κακό είναι να μπουν νέα χρώματα, νέες ιδέες, νέες λέξεις, νέες γεύσεις και μυρωδιες στη ζωή μας; Τι λένε; Once you go black, you never go back.
γ. Ο μεγάλος κίνδυνος για τον ελληνικό πολιτισμό και τη γλώσσα, σήμερα, δεν είναι οι Πακιστανοί μικροπωλητές και οι Νιγηριανές ιερόδουλες. Είναι ο μιμητισμός και η ηλίθια ξενομανία μας. Εδώ που τα λέμε, πάντως, πρόκειται για ένα τομέα στον οποίο δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα. Αυτές τις εξελίξεις τις καθορίζει πάντα το ιστορικό γίγνεσθαι (process, στα νεοελληνικά).

Ρατσισμός: Δεν έχω ιδιαίτερη όρεξη να προσβάλλω κανένα. Η φιλοξενία είναι φετίχ μας από την αρχαιότητα και σας καλώ να παρατηρήσετε πόσο εύκολα θυμώνουν οι Έλληνες όταν τους λες ξενοφοβικούς. Να τονίσω, μόνο, ότι, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες, είμαστε ακόμα πολύ απρόσεκτοι στις διατυπώσεις μας και στις εκφράσεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε ανθρώπους με διαφορετικές γλώσσες, εθνικότητες, θρησκείες και ικανότητες˙ δε θεωρώ σκόπιμο να δώσω τα πάμπολλα άκομψα παραδείγματα που έχουμε. Ας εξακολουθήσουμε να γελάμε με πολιτικά ορθές αμερικανιές του στυλ vertically inclined (κάθετα διακείμενοι, αντί για κοντοί). Νομίζω, πάντως, ότι αστειάκια, όπως αυτό με το οποίο ξεκίνησα, προκλητικά ομολογώ, το άρθρο μου, καλό θα ήταν σιγά σιγά να εκλείπουν. Παρεμπιπτόντως αν είστε οπουδήποτε στο Λονδίνο και ακούσετε τη λέξη «bubble», για εσάς μιλάνε. «Bubble and squeak» σημαίνει «Greek» στην ομοιοκατάληκτη διάλεκτο των Cockneys.

Διαβάζοντας το βιβλίο του Ομπάμα μου έμεινε η εξής σκέψη: Μέχρι τώρα στην Ελλάδα, και αλλού στην Ευρώπη, για να είμαστε δίκαιοι, η όλη δημόσια συζήτηση για τους μετανάστες διεξάγεται από τη σκοπιά του κράτους-υποδοχέα: πόσους θέλουμε, τι θα κάνουμε με τους υπεράριθμους, πόσα δικαιώματα και παροχές θα τους δώσουμε. Και, ανάλογα με το πόσο φιλελεύθεροι, πατριώτες, προοδευτικοί, συντηρητικοί (και ό,τι άλλο θέλετε) είμαστε, τοποθετούμαστε: «Να την πάρει τη σημαία το παιδί», «Θα της πληρώνω και ΙΚΑ;», «Έχεις πάει στην Ομόνοια; Άλλη χώρα». Το καταπληκτικό με αυτό το βιβλίο είναι ότι έχει γραφτεί από τη μειονοτική οπτική. Ο νεαρός αφηγητής Ομπάμα είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να καταλαβεί ποιος είναι, από πού έρχεται και ποιος ο ρόλος και οι προοπτικές του σε μια χώρα και σε μία κουλτούρα, που αν δεν είναι ακριβώς ξένες, πάντως τον κρατάνε σε απόσταση. Μπορεί σε κανά μήνα, όταν θα αρχίσουμε πάλι να μαλώνουμε στα παράθυρα για τους μετανάστες σημαιοφόρους και παραστάτες της 25ης Μαρτίου, κάποιο από εκείνα τα παιδιά, ενώ περιμένει να μάθει αν θεωρείται άξιο να σηκώσει την τιμημένη γαλανόλευκη, να κάνει ανάλογες σκέψεις με τον Πρόεδρο.

ΥΓ1 Για όσους ανησυχούν ότι σε λίγα χρόνια θα δούμε πρωθυπουργό τον Οδυσσέα Τσενάι, (τον πρώτο, αν δεν απατώμαι, μαθητή αλβανικής καταγωγής που επελέγη ως σημαιοφόρος στην παρέλαση του σχολείου του) αντί για κάποιον από τους γόνους των γνωστών οικογενειών που ήδη έχουν πάρει θέση: Οι ΗΠΑ, εδώ και πολλά χρόνια, ακολουθούν ένα πρόγραμμα affirmative action – θετικής δράσης, μεταφράζω αδόκιμα - για μειονότητες. Πολύ απλουστευτικά: δημόσιοι οργανισμοί, πανεπιστήμια, σχολεία, και πολλές εταιρείες είναι υποχρεωμένοι να ευνοούν υποψηφίους συγκεκριμένων κατηγοριών. (Σα να λέγαμε στην Ελλάδα ότι το 15% των προσληφθέντων στον ΑΣΕΠ, ας πούμε, θα είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς). Και εμείς βλέπουμε έργα για ασπροφορεμένους Κουκουξκλανίτες που λιντσάρουν μαύρους, πίνοντας Jack Daniel’s. Το έχω πει και το ξαναλέω: Η Αμερική είναι ένα μεγάλο μυστήριο για εμάς τους Ευρωπαίους.

ΥΓ2 Μιλάω για ξενομανία. Στο πρόγραμμα της ΤV (sic) βλέπω τις εξής ελληνικές τηλεοπτικές εκπομπές: Fifty Fifty, LAPD, Super Star, Big in Japan, Pre-Game Show, Κλήρωση Τζοκερ, Gala, σε κανάλια με ονόματα όπως: Mega, Alpha (με λατινικούς χαρακτήρες), ΣΚΑΪ (με ελληνικούς), Star, Alter, Antenna. Τα αγγλικά τείνουν να καθιερωθούν ως η de facto επίσημη γλώσσα σε πολλούς επαγγελματικούς χώρους και το λατινικό αλφάβητο, κάθε μέρα, κερδίζει έδαφος από το ελληνικό. Οι τελευταίοι που φταίνε για αυτό είναι οι μετανάστες. (Έχω γράψει παλαιότερο άρθρο στο μπλογκ με τίτλο «Το ερωτηματικό»)

Το Τέλος Των Ιδεολογιών Και Η Επόμενη Μέρα

Σήμερα είναι μια σπάνια ημέρα. Ο Πολύφημος έχει άδεια για να γιορτάσει μια πολύ ειδική μέρα.. Τα πλάνα έχουν γίνει από μέρες και η προσμονή – παρότι μιλάμε για πολύ απλά πράγματα – είναι μεγάλη.. Στις ελεύθερες ώρες τις ημέρας, σίγουρα χωράει και λίγος kafteros.. Η επικαιρότητα δε βοηθάει δυστυχώς – το μόνο θέμα που θα ήθελα ίσως να γράψω, αλλά δεν το κάνω γιατί αγνοώ πολλές παραμέτρους του, είναι η επίθεση (προ μηνός σχεδόν πια) στην καθαρίστρια και το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του. Φαντάζομαι ότι θα καταλήγαμε, και όχι άδικα, στο ότι η τελική ευθύνη ανήκει στο κράτος το οποίο αδυνατεί να επιβάλλει το πλαίσιο το οποίο έχει θεσπίσει. Όσο υπάρχει ατιμωρησία (είτε παντελής είτε πολύ ελαφρά τιμωρία) , δυστυχώς το κράτος θα είναι ο ηθικός αυτουργός για τέτοια περιστατικά. Δεν είμαι δικηγόρος αλλά φαντάζομαι ότι αυτό το σκεπτικό θα μπορούσε να σταθεί και να υποστηριχθεί με λογικά επιχειρήματα.

Ο Πολύφημος είναι ένας σύγχρονος μέσος άνθρωπος. Πιστεύει στον υγιή ανταγωνισμό (ίσως φταίνε και οι πολλές ώρες σε διάφορους στίβους και δρόμους της Αττικής για αυτό) και στην ατομική προσπάθεια. Δεν έχει ιδιαίτερα κολλήματα – άρα θα μπορούσε κανείς να τον χαρακτηρίσει «φιλελεύθερο». Στο μυαλό του ο ρόλος του κράτους πρέπει να περιορίζεται στη δημιουργία ενός στιβαρού πλαισίου κανόνων μέσα στο οποίο ο καθένας να μπορεί να δημιουργήσει και να ανταγωνισθεί τον διπλανό του επί ίσοις όροις.

Ακραία φιλελεύθερος ; – ως εδώ πιθανότατα.. Όμως από την άλλη, θέλει και ένα ισχυρό κράτος που να μπορεί να εξασφαλίσει τη λειτουργία αυτού του πλαισίου. Άρα, εξ ορισμού όχι μικρό και ευέλικτο κράτος. Μεγάλος δημόσιος τομέας με ελεγκτικούς μηχανισμούς. Σαν να λέμε ένα μεγάλο κράτος που να λειτουργεί όπως ο ιδιωτικός τομέας… Και σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν έχει θέση ο απαρχαιωμένος θεσμός της μονιμότητας – αλλά , από την άλλη, θα πρέπει να δημιουργηθεί και ένα σωστό σύστημα αξιολόγησης… Δεν είναι τεμπέλης ο Έλληνας ούτε βλάκας – δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό.. Ίσως το μεγαλύτερο διαχρονικό στοίχημα για την όποια κυβέρνηση, είναι να χτίσει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Έλληνας να μπορεί να πάει μπροστά και να δημιουργήσει.

Με αυτά και με αυτά, φτάνουμε σε ένα άλλο θέμα, που κουβαλάω πολλά χρόνια… Και είναι και μια από τις μεγαλύτερες κακοδαιμονίες της πολιτικής ζωής της Ελλάδας.. Και αναφέρομαι στη σύγχυση περί ιδεολογίας και πολιτικής. Η προηγούμενη γενιά μεγάλωσε με το διαχωρισμό σε «δεξιούς» και «αριστερούς» ως απομεινάρι του Εμφυλίου (αναφέρομαι με αυτόν τον όρο συμβατικά σε εκείνη την περίοδο - ας μην μπλέξουμε με ταμπέλες… εμφύλιος vs συμμοριτοπόλεμος κλπ..). Η δική μας γενιά (mid 30s να θυμίσω) ενηλικιώθηκε μέσα από τις αλλεπάλληλες εκλογές του 89-90, σε ένα σκηνικό πόλωσης και διαχωρισμών.. Μεγαλώσαμε , κοιτάξαμε πίσω και τα ξανασκεφτήκαμε.. Και τελικά, όπως άλλωστε αποδεικνύεται και κάθε μέρα, αυτοί οι διαχωρισμοί μεταξύ δεξιών και αριστερών είναι σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετοι και δημιουργούν αγκυλώσεις στην εξάσκηση της πολιτικής..

Σήμερα πια είναι σαφές κάθε μέρα ότι η πολιτική αφορά τις λύσεις που μπορεί να δώσει το κάθε σύστημα σε πρακτικό επίπεδο.. Φτάσαμε στο τέλος των ιδεολογιών (λίγο αργότερα από τότε που το έκανε τίτλο ο Francis Fukuyama) και τα «πακέτα στήριξης» των οικονομιών από όλες τις δεξιές κυβερνήσεις του κόσμου είναι το τελευταίο επεισόδιο.

Με μορφή παρένθεσης, θα ήθελα να αναφερθώ πολύ ενδεικτικά και στην Ελληνική version του τέλους των ιδεολογιών… Πάντα πίστευα ότι στην πολιτική υπάρχουν «φωτισμένα» μυαλά (χωρίς αυτό να σημαίνει πάντα ότι αυτοί είναι και «επιτυχημένοι» πολιτικοί) που βλέπουν μπροστά. Για να μην εξάψω τα πάθη, δεν θα αναφερθώ σε ενεργούς πολιτικούς. Αλλά, θα ήταν άδικο σε αυτή την κουβέντα περί του τέλους των ιδεολογικών αγκυλώσεων στην Ελλάδα να μην αναφερθούμε σε έναν από τους πιο σημαντικούς Έλληνες πολιτικούς που δυστυχώς δολοφονήθηκε πολύ νωρίς – και φυσικά αναφέρομαι στον Παύλο Μπακογιάννη - αλλά και στον πολιτικό και άνθρωπο των γραμμάτων Ανδρέα Λεντάκη που με την προσωπική του έντιμη στάση «υπέγραψε» το τέλος των ιδεολογικών διαχωρισμών στην Ελλάδα.

Νομίζω ότι πια είναι ξεκάθαρο, τόσο από τη σύγκλιση απόψεων ανάμεσα σε κόμματα που θεωρητικά ανήκουν σε διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους όσο και – κι ας ακούγεται σχήμα οξύμωρο – και από τη διαφοροποίηση απόψεων μέσα σε κάθε κόμμα, ότι οι ιδεολογικές «ταμπέλες» ανήκουν στο παρελθόν. Η πραγματικότητα διαψεύδει όσους επιμένουν να ανοίγουν τις βίβλους κάθε φορά για να προσεγγίσουν ένα πολιτικό θέμα. Μάλιστα, φοβάμαι ότι γραφική δεν είναι μόνο η σύντροφος Αλέκα αλλά και οι δογματικοί της άλλης πλευράς, του «ακραίου φιλελευθερισμού». Η σύγχρονη πολιτική θα απαιτεί ολοένα και περισσότερο ανοιχτά μυαλά, πολιτικούς που θα τολμούν να υιοθετήσουν τις πιο ενδεδειγμένες λύσεις, χωρίς να δεσμεύονται από ιδεολογικά συγγράμματα του προηγούμενου – στην καλύτερη περίπτωση – αιώνα. Είναι πια σαφές ότι φεύγουμε από τη μίζερη εποχή των πολιτικών – διαχειριστών. Τα αυξανόμενα προβλήματα – σε τοπικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο – ζητούν πολιτικούς ηγέτες που να μπορούν να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις, να τολμούν τη ρήξη και την υπέρβαση.

Θανάσης Κλάρας

Θανάσης Κλάρας


Όλα τα καλά παιδιά των αστικών οικογενειών έχουν ακούσει πολιτικές και ιστορικές συζητήσεις στο σπίτι τους.Όταν το θέμα αφορά την εποχή 1940-44,το παιδί θα ακούσει λέξεις όπως “κατοχή”, “γερμανοί”, “πείνα”, “ΕΑΜ” , “Ζέρβας” κλπ.Το κλίμα αναλαμβάνει να οξύνει συνήθως η γιαγιά ή ο παππούς που λόγω ηλικίας και ως ζήσαντες την εποχή εκείνη αναγνωρίζονται ως αξιόπιστοι μάρτυρες και αναλαμβάνουν να διαφωτίσουν το βλαστάρι της οικογένειας. “To EAM;Ξέρεις Γιαννάκη τι κόσμο σκότωσαν οι κομμουνιστές στην κατοχή;Να,ρώτα και τον παππού σου να στα πει”.
Δεν θα κάτσω πολύ να εξηγήσω τα αίτια της στάσης αυτής.Είναι κυρίως κοινωνικά και πολιτικά.Εξηγείται η στάση αυτή δηλαδή-όταν το αίτιο δεν είναι η πιο βαθιά άγνοια και ασχετοσύνη-από το γεγονός ότι το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος στηρίχθηκε,επανδρώθηκε και αλώθηκε από ανθρώπους που επέδειξαν στην περίοδο της Κατοχής την πιο άθλια και βρωμερή συμπεριφορά συνεργαζόμενοι με τον κατακτητή της πατρίδας τους και του Λαού της.Όσοι αντιστάθηκαν στα βουνά και στις πόλεις είτε περιφρονήθηκαν είτε διώχθησαν απηνώς από το μετεμφυλιακό κράτος. “Tί λες βρε;Οι κομμουνισταί ματοκύλησαν την Ελλάδα,θέλανε να μας κάνουν Βουλγαρία και να μας πάρουν τις περιουσίες!Τί κάθεσαι και λες;”.Καλά ,παππού,ασέ μας να πούμε καμιά κουβέντα,εσύ καλά τα λες.
Ο βρετανός ιστορικός A.Toynbee σοφά έχει πει πως ο νεώτερος ελληνισμός στηρίζεται σε δύο μεγάλα έπη:αυτό του 21 για την ανάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας και αυτό του 40-44 με την μεγαλειώδη αντίσταση του ελληνικού λαού εναντίον του Άξονα και των ντόπιων συνεργατών του.Οι μηδίσαντες και οι άκαπνοι(βλ.παππούς) λόγω συμπλέγματος σβήνουν το μεγαλείο της Αντίστασης ,κάνουν το άσπρο-μαύρο μπλέκοντας τα θλιβερά γεγονότα του εμφυλίου του 46-49 προκειμένου να καλύψουν την στάση και τις ενοχές τους και λασπώνουν ένα διαχρονικό καύχημα της Ρωμιοσύνης:το ανυπόταχτο πνεύμα και την λατρεία στην ελευθερία. “Bρε σκοτώνανε κόσμο αβέρτα!Με τα κονσερβοκούτια!Τι λες;Ασε να μιλήσουμε εμείς που τα ζήσαμε”…A!Δεν παίρνει από λόγια αυτός.Παππού!Βγάλε το σκασμό και πάρε το υπογλώσσιο,γιατί θα μιλήσω για τον Άρη τώρα!Την τύφλα σου έζησες κακομοίρη μου.Βούλωσέ το και άκου!
Ο Θανάσης Κλάρας-κατά κόσμο Άρης Βελουχιώτης-ήταν παιδί μιας μεσοαστικής οικογένειας.Σπούδασε γεωπόνος και εντάχθηκε στο παράνομο ΚΚΕ ως ανήσυχο πνεύμα και ως επαναστατική ιδιοσυγκρασία.Υπέγραψε δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης του κόμματός του όταν συνελήφθη προπολεμικά κάτι που τον κατέστησε για πάντα ύποπτο στα μάτια της δογματικής και κοντόθωρης ηγεσίας του ΚΚΕ.Ιδιαίτερα μορφώμενος,γλεντζές,με μια μόνιμη μελαγχολία και μια παθολογική αγάπη για την πατρίδα του και ένα άσβεστο μίσος για τους Άγγλους,την κηδεμονεύουσα την Έλλαδα υπερδύναμη.
Ο Άρης συλλαμβάνει την ιδέα της ένοπλης αντίστασης στα βουνά και αναλαμβάνει να πείσει την στενοκέφαλη ηγεσία(που παρέμενε δογματικά προσκολλημένη στην ιδέα της αντίστασης στις πόλεις με μικρά σαμποτάζ ,απεργίες κλπ) να τον στηρίξει και να ανάψει το πράσινο φως για αντάρτικο.Ο Άρης -“ένα τέρας με ηγετικάς και οργανωτικάς ικανότητας αληθινά υπερφυσικάς” κατά τον Ζέρβα και “πολεμική μεγαλοφυία του ΕΛΑΣ”κατά τον άγγλο συνταγματάρχη(φτου!)Κρις Γοντχάουζ-έχει ενστερνιστεί την ιδέα για ξαναζωντάνεμα της Κλεφτουριάς του 21,μια που η γεωφυσική του ελληνικού χώρου και η μακρά παράδοση των Έλληνων στην μορφή αυτή πολέμου δημιουργούν ιδανικές συνθήκες.Για τον άνθρωπο που κοιμάται με την «Θεωρία του Πολέμου»του Κλαούζεβιτς κάτω από το μαξιλάρι του είναι πασιφανές.Η εαμική ηγεσία του δίνει την άδεια να δοκιμάσει,όντας βέβαιη πως θα αποτύχει και ανακουφισμένη που θα τον ξεφορτωθεί στέλνοντας τον στα βουνά της Ρούμελης.
Ο Θανάσης Κλάραςστις 22/5/1942 θα αναληφθέι οριστικά.Χωρικοί, αξιωματικοί,ληστές,κομμουνιστές ,βασιλόφρονες,δημοκρατικοί,παπαδες,χωροφύλακες και ανήλικα θα ενωθούν πίσω του σε μια αγριεμένη για ελευθερία πομπή και θα τον λατρέψουν μέχρι θανάτου με το πραγματικό του όνομα:Άρης Βελουχιώτης.
Μπαίνει ορμητικά στα στα χωριά και ξεσηκώνει τους χωρικούς.Οι παπάδες ευλογούν τη σημαία και τα όπλα.Οι νέοι συνεπαίρνονται από τους αρματωμένους γενειοφόρους και τα κυρήγματα του Αρχηγού.Μιλάει για νέα εθνεγερσία:
-Δε θα σας μιλήσω στην καρδιά,να σας ενθουσιάσω να με χειροκροτήσετε.Θα σας μιλήσω στο μυαλό ,με την ψυχρή λογική.Θα σας περιγράψω όλες τις δυσκολίες και τις θυσίες που θα χρειαστεί να υποστούμε μέχρι να ελευθερωθούμε.
Και προειδοποιεί:
-Αυτός ο πόλεμος θα είναι σκληρός,θα σκοτωθούν άνθρωποι,θα γίνουν καταστροφές,θα καούν σπίτια και χωριά ολόκληρα.Να γίνουν στάχτη όλα!Και ο σύγχρονος ποιητής θα γράψει ,όπως έγραψε ο παλιός για τα Ψαρά, «στων Ψαρων την ολόμαυρη ράχη»…Δεν θα γίνουμε ραγιάδες των ντουβαριών.Εμείς ελεύθεροι θα τα ξαναφτιάξουμε καλύτερα από πριν.
Απειλεί τους συνεργάτες του κατακτητή με τα λόγια του Κολοκοτρώνη:
-Στήστε φούρκα και παλούκι.Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους.
Μια εκπληκτική αδυναμία έδειχνε ο Άρης στους ανήμπορους γέρους και στους παπάδες.Μπροστά τους γινόταν σαν άτακτο παιδί.Αν έβλεπε κάποιν ρακένδυτο ή σκελετωμένο παπά θυμώνει και μαλώνει τους χωρικούς:
-Να πληρώνετε τον παπά σας.Πώς θέλετε να έχετε παπά χωρίς πληρωμή;Δεν είναι διακονιάρης ο παπάς…Είναι παπάς!(που είσαι Αρη να καμαρώσεις εκσυγχρονισμένους ψευτοφιλελεύθερους αριστερούς και δεξιούς που ακούνε παπά και εκκλησία και βγάζουν καντήλες,αφου τραβήξουν έναν δεκάρικο πρώτα για το ΒατοπΑΙδι).
Μέσα σε λίγους μήνες το όραμα του Άρη θα γίνει πραγματικότητα.Μάχες με Ιταλούς,Γερμανούς,Γοργοπόταμος,ελεύθερα χωριά και πόλεις,οι δυνάμεις κατοχής στην Ρούμελη και την Θεσσαλια περιορίζονται στα αστικά κέντρα.Η Ελεύθερη Έλλαδα είναι γεγονός.Το Βερολίνο κατατάσσει την Έλλαδα σε πεδίο πολέμου και όχι σε καθεσώς χώρας υπό κατοχή,μια που ο ελληνικός λαός με μπροστάρη τον Άρη τσακίζει κάθε μέρα τους χιτλερικούς λύκους.
Ο βρετανός ιστορικός Mark Mazawer,κάνει μια ανάλυση του ελληνικού φαινομένου,που απέχει πολύ από τις εγχώριες λασπολογίες: «Οι περισσότεροι πολεμιστές του ΕΛΑΣ ήταν ηλικίας μετξύ 15 και 25 χρονών.Οι νεαροί βουνίσιοι ,που αποτελούσαν την ραχοκοκαλιά του κινήματος,είχαν πιο έντονο το αίσθημα του φιλότιμου,ανέδιδαν μια κορσικανική αγριάδα,έναν αλλόκοτο εγωισμό,μια ιπποτική περηφάνεια.Η απόφασή τους να πάρουν τα όπλα ήταν εκδήλωση των πιο αξιοθαύμαστων στοιχείων του ελληνικού πνεύματος,του άσβεστου πατριωτισμού,της άρνησης κάθε ιδιοτέλειας εκεί όπου μπαίνουν ζητήματα τιμής,της στωικής αποδοχής φοβερών δοκιμασιών και της θέλησης για κοινή δράση,ακόμα και κάτω από τους δυσμενέστερους όρους»
Ένα κομματικό στέλεχος ,παραξενεμένος από την πατριωτική φλόγα του Καπετάνιου του Ελληνικού Λαικού Απελευθερωτικού Στρατού,του λέει:ωραία τα είπες χθες βράδυ.Αν δεν σε ήξερα θα έλεγα ότι είσαι σωβινιστής.
-Ναι,απανταεί ο Άρης,έτσι σου φαίνεται κι εσένα ,γιατί δεν καταλάβατε ακόμα ότι τούτος ο αγώνας είναι Εθνικός,πατριώτικος,και πρέπει σε αυτόν τον αγώνα να συναγωνιστούν όλοι οι Έλληνες,μέχρι και οι βασιλόφρονες.Δεν είναι αγώνας ενός κόμματος.Ταυτόχρονα πρέπει να προειδοποιούμε και να προφυλάξουμε τον κόσμο,να μην μας την φέρουν οι προύχοντες και οι ξένοι,όπως μας την έφεραν το 21.
-“Bρε!Οι ελασίτες φάγανε αθώους.Και το 43 πολεμούσανε τον Ζέρβα!”.
-Παππού!Σου είπα να το βουλώσεις.Και οι «αθώοι» που λες ήταν οι συνεργάτες των Ναζί,αποκρουστικοί εθνοπροδότες,όπως ο νομάρχης και μετακατοχικός υπουργός Γ.Θέμελης ο οποίος σε μια μνημειώδη του προκήρυξη ανέφερε: «Ο εγείρων τα όπλα κατά των Γερμανών δεν είναι Έλλην».Τα ακους παππου;Υπουργός έγινε αυτό το κάθαρμα μετά.Και όλα τα αποβράσματα,πουλώντας αντικομμουνισμό σε σένα,θύμα,πήραν θέσεις και έκαναν καριέρες.Και εσύ,πρόβατο,ψήφιζες τον γιο του εμετικού γερμανοτσολιά Παπαδόγκωνα για βουλευτή και έκανες τον γιο του αρχιπροδόταρου κουίσλιγκ πρωθυπουργού των γερμανών Ράλλη, πρωθυπουργό της χώρας!
Το μεγαλύτερο τέχνασμα διαβολής της Άντιστασης από το βασιλικό μετεμφυλιακό κράτος είναι η εφευρεθείσα θεωρία των 3 Γύρων.Υποτίθεται πως κάθε γύρος αντιστοιχεί σε μια ένοπλη απόπειρα του ΚΚΕ να καταλάβει την εξουσία.1ος γύρος θεωρείται η σύγκρουση ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην διάρκεια της κατοχής(που λέει και ο γεροξεκούτης),2ος ο Δεκέμβριος του 44 και τρίτος ο γενικευμένος εμφύλιος 1946-49.Πρόκειται για ένα προπαγανδιστικό κατασκεύασμα που διαστρεβλώνει την ιστορία,αποσιωπά τις πραγματικές αιτίες του ελληνικού δράματος και ρίχνει λάσπη στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.ΟΠΟΙΟΣ ΕΠΙΚΑΛΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΕΜΦΥΛΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΟΥ 43 ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΕΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ,ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΛΟΓΟΥΣ –ΤΙΣ ΠΟΛΥ ΑΓΡΙΟΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΦΟΝΙΚΟΤΕΡΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ –ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ ΑΠΟΤΙΝΑΞΗ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ.Οι στρατιωτικοί ηγέτες των μονάδων του ΕΛΑΣ που πολεμούν εναντίον του ΕΔΕΣ είναι μόνιμοι αξιωματικοί που δεν έχουν καμία ιδεολογική σχέση με το ΚΚΕ:στρατηγός Φλούλης,συνταγματάρχης Σπαθής,αντισυνταγματάρχης Άρεθας,λοχαγοί Παπαγεωργίου,Βαμβέτσος κλπ.
Ο υπαρχηγός του ΕΔΕΣ Κομνηνός Πυρομάγλου μετέπειτα βουλευτής της ΕΔΑ(τ΄ ακούτε στρουμφάκια της γαλάζιας γενιάς που στα 80s τραγουδούσατε χαζοχαρούμενα “Ζερβα από τον τάφο έβγα και δες θα αναστηθεί ξανά ο ΕΔΕΣ”;Της ΕΔΑ!Δηλαδή,του νόμιμου ΚΚΕ. Και αν είχατε διαβάσει τις θέσεις του ΕΔΕΣ όταν βγήκε στα βουνά της Ηπείρου θα ξέρατε ότι έβριζαν τον βασιλιά με τα χειρότερα λόγια και μίλαγαν για σοσιλιστική δημοκρατία.Πρόβατα!Ακούγατε Ρόμπερτ Ουιλιαμς,αστείοι!) γράφει για τον Άρη: «Αυτός επέβαλε τη σιδηρά πειθαρχία στα τμήματα του ΕΛΑΣ.Ήταν πανταχού παρών,εμπνέων τον θαυμασμό και τον φόβο,μεταδίδων αισιοδοξία και εμπιστοσύνη στους αντάρτες και απογοήτευση στους άλλους.Ο μαρξισμός δεν είχε γίνει δόγμα για αυτόν.Τον βοηθούσε απεναντίας να βλέπει καθαρότερα τα πράγματα.»Ο Πυρομάγλου στο βιβλίο του “ Η Εθνική Αντίστασις” τον ονομάζει « αδικοχαμένο πρωτεργάτη της αντίστασης» και γράφει για αυτόν με σεβασμό,νοσταλγία και θαυμασμό.
Κάθε φορά που περνά κανείς από την Λαμία αξίζει να σταματήσει για λίγο να αποτίσει νοέρα φόρο τιμής σε έναν μεγάλο πολεμιστή της Έλλαδας,σε έναν μαχητή της ελευθερίας,σε έναν αληθινό λαικό ηγέτη.

Όλη η επικαιρότητα σε 850 λέξεις

- ΕΛΛΑΔΑ: 38χρονος αστυνομικός πυροβόλησε και τραυμάτισε, σχετικά ελαφριά, υπάλληλο ιδιωτικής εταιρείας σεκιούριτι έξω από την κατοικία του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι Έλληνες αστυνoμικοί δεν εξετάζονται τακτικά (καθόλου;) από ψυχολόγους, όπως βγήκαν να φωνάξουν τα Μέσα. Η προσφυγή στους κάθε λογής ειδικούς είναι η εύκολη λύση στην οποία καταφεύγουμε, ως κοινωνία, για να μετατοπίσουμε ευθύνες και αποφάσεις που δεν έχουμε το θάρρος να πάρουμε σε ατομικό επίπεδο. Δηλαδή όσοι δεν είναι για εγκλεισμό σε ίδρυμα είναι απαραίτητα καλοί και στη δουλειά τους;

Πόσοι Έλληνες υπόκεινται στην εργασία τους σε μια απλή ετήσια αξιολόγηση, στα πρότυπα της σχολικής: Επιστημονική κατάρτιση: κάτω του αναμενόμενου, διαπροσωπικές σχέσεις: κάτω του αναμενόμενου, προσπάθεια/εργατικότητα: κάτω του αναμενόμενου. «Κάτω τα χέρια από τους εργαζόμενους!» Σε μια χώρα με την ανεργία στο 7%, όμως, πόσες θέσεις είναι καπαρωμένες, δια βίου, από ανθρώπους που έχουν χάσει προ πολλού οποιαδήποτε διάθεση να σηκωθούν από το κρεβάτι, πόσο μάλλον να κάνουν τη δουλειά τους και να εξυπηρετήσουν τους πολίτες;

Αφήστε, λοιπόν τους ψυχολόγους. Ο Κολοσσός με το λίγο Freud που έχει διαβάσει σας λέει ότι πάνω από το 50% (τη σταθιά μη χάνετε, βλ. λήμμα) από αυτούς που δουλεύουν στα διάφορα υπουργεία, ταμεία, ΔΕΚΟ και λοιπές υπηρεσίες έχουν το «Todestrieb», την τάση προς το θάνατο. Ας βρεθεί κάποιος να τους απολύσει, μήπως δούμε προκοπή.

- ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι προσφορές που δέχτηκε για την πώληση των Ολυμπιακών Αερογραμμών δεν ήταν ικανοποιητικές.

Θεωρώ πως είμαστε μια βαθειά αντικαπιταλιστική χώρα. Και το λέω αυτό γιατί οι βασικές αρχές της οικονομίας της αγοράς μας είναι εντελώς ξένες. Θα ακούγατε ποτέ Άγγλο ή Αμερικάνο να κλαίγεται για την ακρίβεια, όπως, ο Έλληνας; Αν, φίλε μου, σου φαίνεται κάτι ακριβό μην το αγοράσεις. Μειωμένη ζήτηση, μειωμένες τιμές. Το παίρνεις του χρόνου που θα κοστίζει λιγότερο. Μια και το αναφέραμε, γιατί δε διαμαρτύρεται κανείς τώρα που φτήνηναν τα αυτοκίνητα;

Το ίδιο με την Ολυμπιακή. Έχεις μια εταιρεία που κοστίζει Χ στον έλληνα φορολογούμενο κάθε χρόνο (σε ζημίες και πρόστιμα). Η τιμή πώλησής της στην αγορά είναι Υ. Έχεις τιμή-στόχο στην οποία θέλεις να την δώσεις και αν ναι ποια είναι αυτή; Αν δεν πετύχεις αυτή την τιμή τι προτίθεσαι να κάνεις; Συμπαθέστατοι οι διάφοροι Υπουργοί Μεταφορών, αλλά αν ήθελαν να μάθουν θεωρία δημοπρασιών ας διάβαζαν κανά βιβλίο του Walras. Έπρεπε να κάνουν ζωντανή πρακτική εξάσκηση με την ΟΑ;

Εδώ έχουμε και τη μεγάλη πληγή της Ελλάδας. Μια συμβιβαστική λύση θεωρείται χειρότερη από τη διαιώνιση ενός προβλήματος. Έτσι ζητήματα που σε άλλες χώρες θα λύνονταν σε ένα λογικό χρονικό ορίζοντα, επιτυχώς ή όχι, εδώ μετατίθενται στην επόμενη και μεθεπόμενη και μεταμεθεπόμενη κυβέρνηση, ώστε κανείς να μην αναλάβει το πολιτικό τους κόστος (πχ. ελληνοτουρκικά, κυπριακό, μακεδονικό, ασφαλιστικό, Ολυμπιακή).

- ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Διαφωνίες μεταξύ των κομμάτων για τον εκλογικό νόμο.

Υπάρχουν μόνο δύο τίμια εκλογικά συστήματα: η απλή και άδολη αναλογική και το πλειοψηφικό. Και τα δύο έχουν τα υπέρ και τα κατά τους, που δεν είναι της παρούσης. Αλλά ένα σοβαρό κράτος μόνο ένα από αυτά τα δύο μπορεί να επιλέξει. Αλγόριθμοι του στυλ: «Αν το πρώτο κόμμα έχει πάνω από 39% και η χρυσή τομή της απόστασης μεταξύ τρίτου και τέταρτου κόμματος δεν είναι μεγαλύτερη από το νεπέριο λογάριθμο του ποσοστού του δεύτερου κόμματος στην τρίτη ισχυρότερη εκλογική του περιφέρεια ...» προσβάλλουν τη νοημοσύνη όλων μας.

Η συνέχεια του εκλογικού συστήματος είναι εξίσου σημαντική με τη μορφή του. Δεν μπορούμε να αλλάζουμε τρόπο διεξαγωγής εκλογών κάθε τέσσερα χρόνια. Μάλλον, μπορούμε (εφ΄ όσον το κάνουμε ήδη), αλλά μήπως να το ξανασκεφτόμαστε;

Παρεμπιπτόντως διαβάζω το βιβλίο του Oμπάμα, το Dreams From My Father. Μου έχει σηκωθεί η τρίχα. Το παλικάρι στην Ελλάδα ούτε τουαλέτες σε σουβλατζίδικο δε θα καθάριζε με το background που έχει. Υπόσχομαι να γράψω περισσότερα σε μελλοντικό post. Το αναφέρω, απλά, εδώ υπενθυμίζοντας ότι αυτός ο άνθρωπος εξελέγη πρόεδρος σε χώρα με σύστημα αμιγώς πλειοψηφικό.

- ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ: Πολλές επενδυτικές τράπεζες σχεδιάζουν μείωση των μπόνους των στελεχών τους κατά 50-75%.

Κάτι τέτοια βλέπω και φοβάμαι. Δηλαδή, τι; Η Μαρία Αντουανέτα ξύπνησε μια μέρα τρελαμένη και άρχισε να προτείνει παντεσπάνι στον κόσμο που δεν είχε να φάει; Εταιρείες και τράπεζες που απέφυγαν τη χρεωκοπία χάρη σε κρατική βοήθεια, σκέφτονται να πληρώσουν μπόνους – το 25-50% των περσινών αστρονομικών, ψιλομεγάλος αριθμός μου ακούγεται – για να μη χάσουν τις στελεχάρες που τις οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση. Και αν ρωτήσεις τις στελεχάρες θα σου πουν πως έχουν και παράπονο με το πακέτο τους. Δηλαδή, μεταξύ μας τώρα, αν η Παπαρήγα, η Κανέλλη και ο Χαλβατζής πάρουν τ’ άρματα και ξεκινήσουν το νέο αντάρτικο δε θα έχουν και τα χίλια άδικα.

- ΚΑΙΡΟΣ: 20 Βαθμοί στην Αθήνα. Ενα μέτρο χιόνι στο Notting Hill.

Δείτε το Inconvenient Truth του Al Gore. Δεν χρειάζεται να χιονίσει στο Σύνταγμα το Δεκεπενταύγουστο ή να αρχίσουν την ηλιοθεραπεία στη Σιβηρία για να πάρουμε είδηση ότι κάτι δεν πάει καλά.

- ΑΘΛΗΤΙΚΑ: Ο Παναθηναϊκός νίκησε 81-69 τη Μάλαγα στην Ισπανία, στο δρόμο για την κατάκτηση του 5ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Superleague.

“Όλοι ζούμε στο βούρκο, αλλά μερικοί από εμάς κοιτάμε τα άστρα», Οscar Wilde

Groundhog Day

2 Φεβρουαρίου, ημέρα της μαρμότας. Προσοχή στις κινήσεις σας. Τα γεγονότα της σημερινής μέρας μπορεί να τα ζήσετε ξανά και ξανά και ξανά. Ή μάλλον μην προσέχετε. Θα έχετε και δεύτερη ευκαιρία. Και τρίτη και τέταρτη και ποιος ξέρει πόσες άλλες συνολικά.

Με αυτά, άνοιξα ξανά την «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι». Εκεί στις δυο πρώτες σελίδες που μιλάει για το Nietzshe και για για την αιώνια επιστροφή. Ήθελα να θυμηθώ γιατί η ζωή που δεν επαναλαμβάνεται είναι ελαφριά. Και γιατί ο άνθρωπος δεν την αντέχει αυτή την αλαφράδα και αποζητά τη βαρύτητα.

Σας έχω χάσει, ήδη; Δε λέω τίποτε πολύπλοκο. Και στον «Άδωνι» τα γράφει όλα αυτά (πάντα νόμιζα ότι είναι της Νικολακοπούλου οι στίχοι, αλλά, τελικά, είναι του ίδιου του Κραουνάκη):

Ό,τι και αν ζήσουμε, το’ χουμε δει
σαν μια σκηνή από άλλη ταινία

Αιφνίδιος θάνατος 1: Το φθινόπωρο του 1922 ο δεκαεξάχρονος Beckett πήγε να πάρει συνέντευξη από τον Proust. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο μικρός κάπνιζε ασταμάτητα πούρο. Ο Proust είχε, ούτως ή άλλως, εύθραυστη υγεία (ήταν ασθματικός από παιδί). Έπαθε πνευμονία και πέθανε. Αληθινή ιστορία; Ποιος ξέρει; Μάλλον όχι. Οι μύθοι της δεκαετίας του ‘20. Ο δικός μας μύθος ποιος είναι; Λεσβιακά με Madonna και Νaomi; Ο Βill Gates παρατά το Harvard για να φτιάξει τη Microsoft στο γκαράζ του;

Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε γιατί δεν έχουμε φαντασία. Έρχεται η καλή νεράιδα, έτοιμη να σου πραγματοποιήσει την οποιαδήποτε επιθυμία. Και εσύ τι ζητάς;

Γκόμενα Ρωσίδα, μοντέλο, 93(πλαστικό)-60-90 και αυτοκίνητο Aston Martin (το DB9 καλό είναι;). Την πας για φαγητό στον Alain Ducasse (άνοιξέ μας και ένα Petrus). Μετά, ένα ωραίο malt και ένα Cohiba. Έπειτα στο δωμάτιο του Four Seasons με τη Ρωσίδα. Σε άπειρες στάσεις, αυστηρά προκαθορισμένες, τη φέρνεις σε αλλεπάλληλους οργασμούς (Da, Colossus, Da). Μπράβο σου, μεγάλε. Μη λεκιάσεις το Henry Poole το σακάκι. Θα σε στείλω εγώ για καλό sushi στο Μιλάνο. Ο Gordon Ramsay δε μας άρεσε καθόλου. Γράψτα όλα αυτά, για να τα μαθαίνεις και να τα λες και εσύ. Τρώμε, πίνουμε, παντρευόμαστε, ακόμα και σεξ κάνουμε, με ετικέτες. (Με δασκάλους το Nitro ή το Vanity Fair και το Τatler. Το ίδιο κάνει. Ποσοτική είναι η διαφορά, όχι ποιοτική).

Αιφνίδιος θάνατος 2: Τον Ιούλιο του 1961 ο Hemingway τίναξε τα μυαλά του με μια καραμπίνα που είχε αγοράσει από το Abercrombie & Fitch. (Ναι αυτοί με τα μπλουζάκια, πουλούσαν και όπλα τότε. Η Μαρία, η ξαδέλφη της φίλης μου της Αγγελικής, που σπουδάζει στη Νέα Υόρκη, μου είπε πως είναι πιο κουλ από το Gap).

Δε με πιάνει νοσταλγία για εποχές που δεν έχω ζήσει. Είμαστε η πιο τυχερή γενιά στην ιστορία. Και τα παιδιά σας (ο Κολόσσος είναι άπαις) ακόμα πιο τυχερά. Μέχρι να κλατάρει ο πλανήτης, τουλάχιστον. Τα έχουμε όλα: Κομπιούτερ, ίντερνετ, αεροπλάνα, προφυλακτικά από λάτεξ. Ο T.S. Eliot πήγε να φλιπάρει επειδή η γυναίκα του είχε περίοδο στο μήνα του μέλιτος. (Τελικά την έκλεισε την ίδια στο τρελάδικο, μετά από μερικά χρόνια). 27 χρονών άνθρωποι και δεν ήξεραν τι σχήμα είχαν τα γεννητικά όργανα του αντίθετου φύλου. Και εμείς καθόμαστε και συζητάμε αν η Jessica Simpson είναι πηδήσιμη τώρα που πάχυνε.

Αιφνίδιος θάνατος 3: Τον Αύγουστο του 1962 η καθαρίστρια της Marilyn Monroe τη βρήκε νεκρή από υπερβολική δόση βαρβιτουρικών. Ατύχημα, αυτοκτονία, τη φάγανε (η Μαφία και το FBI); Ο DiMaggio και ο Miller, γνώριζαν για το σημείο G; Λέτε να έφυγε κακοπηδημένη;

Χρήμα ή Θεός; Σωτηρία της ψυχής ή το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού; Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Είμαστε ένας κόσμος άθεων μπανιστηρτζήδων. Ο Δάντης έξω από όλους τους κύκλους της Κόλασης έβαλε εκείνους τους δειλούς, που έκαναν τη μεγάλη άρνηση (il gran rifiuto που μνημονεύει, misquoting, και ο Καβάφης). Αυτούς που έζησαν χωρίς ψόγο και χωρίς έπαινο. Ούτε πιστοί, ούτε άπιστοι. Ούτε καλοί, ούτε κακοί. Ο παράδεισος δεν τους θέλει γιατί του χαλάνε την ομορφιά, αλλά ούτε και ο διάβολος τους παίρνει, για να μην τους βλέπουν οι κολασμένοι και νοιώθουν δόξα. Αν δεν είμαστε εμείς αυτοί τότε ποιοι είμαστε;

Τουλάχιστον εμείς οι Έλληνες έχουμε την ικανοποίηση ότι ζούμε στην πιο χαβαλέ χώρα του κόσμου. Είμαστε τεράστιοι. Στα αποτέτοια μας όλα. Διάβαζα άρθρο χτες στην εφημερίδα για τη διαφορά μεταξύ των εστιατορίων Matsuhisa και Nobu. (Προφανώς, το πρώτο είναι για αυτούς που πάνε στην πρώτη σειρά στο Ηρώδειο και το άλλο για αυτούς που κάθονται μια δυο θέσεις πιο πίσω. D’oh!).

Συγχωρέστε τον πεζογράφο (και πεζό, εν γένει) Κολοσσό, που σήμερα το έριξε στην ποίηση και, δη, στην αυτόματη γραφή. Απλώς δε μου έκανε καρδιά να γράψω για την Πετρούλα Κωστίδου, για να είμαι επίκαιρος. Την άλλη βδομάδα θα επιστρέψω στη συνηθισμένη μου θεματογραφία. Υπόσχομαι να μιλήσω για το Davos, το SuperBowl και τη μαγική πίπα του Michael Phelps.

ΥΓ Αν δεν έχετε δει το φιλμ Groundhog Day κάντε το τώρα (1993, Bill Murray, Andie MacDowell). Σήμερα, που είναι και η μέρα του Punxsutawney Phil. Πολύ γερές ερμηνείες (ο ασφαλιστής πρώην συμμαθητής είναι όλα τα λεφτά), ασταμάτητες ατάκες, σε ριπή οπλοπολυβόλου, και το πιο ευφάνταστο στόρι κωμωδίας. Αν οι αρχικές αναφορές μου στο Νietsche, τον Kundera (και τον Κραουνάκη) σας φαίνονται υπερβολικές δείτε το σαν την κινηματογραφική μεταφορά της αριστοτελικής εντελέχειας. Πώς το εν δυνάμει γίνεται εν ενεργεία από έναν άνθρωπο που προσπαθεί να ξεφύγει από τη θηλειά μιας διαρκώς επαναλαμβανόμενης καθημερινότητας και να κερδίσει την καρδιά της καλής του. Αυτό δε ζητάμε όλοι;