Οι Ευθύνες Των Τραπεζών Για Την "Κρίση"

Πολύ κουβέντα γίνεται τον τελευταίο καιρό για τις ευθύνες των τραπεζών για την «κρίση». Είμαι απόλυτα διατεθειμένος να το πιστέψω αλλά , δυστυχώς, από νοοτροπία δεν είμαι άνθρωπος που καταπίνω θεωρίες αμάσητα.

Όλη η έμφαση δίνεται στην παράμετρο «αμοιβές – χλιδάτη ζωή» των τραπεζικών στελεχών («golden boys” σκωπτικά) αλλά νομίζω ότι δυσανάλογα λίγα πράγματα έχουμε ακούσει για την πραγματική «αμαρτία» των τραπεζών και των στελεχών… Με μια κουβέντα, δεν μου είναι σαφές ποια η ουσιαστική ευθύνη των τραπεζών για την «κρίση».

Ας μείνουμε σε τοπικό, Ελληνικό επίπεδο κι ας προσπαθήσουμε να δούμε για ποιο ακριβώς πράγμα φταίνε οι τράπεζες…







Δεν είναι τεχνικό λάθος του administrator του blog… Η παραπάνω παράγραφος έμεινε εσκεμμένα κενή. Δεν βρίσκω ευθύνες… Αλλά, αφού δεν βγάζουμε άκρη, ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τα πράγματα ανάστροφα, από το σήμερα προς τα πίσω.. Είμαστε ήδη περίπου 6 μήνες μέσα στην κρίση και τα συμπτώματα είναι ορατά.. Το βασικότερο από αυτά είναι ότι πολλές εταιρείες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Με άλλα λόγια, αυτά που βγάζουν δεν τους φτάνουν να πληρώσουν τα έξοδα τους. Στα βιβλία οικονομικών του Λυκείου, γίνεται ο βασικός διαχωρισμός μεταξύ της ικανότητας μιας εταιρείας να πληρώσει τα σταθερά και τα μεταβλητά (variable), αυτά δηλαδή που συνδέονται ευθέως με το κόστος παραγωγής του προϊόντος, κόστη. Η θεωρία λέει ότι μια εταιρεία που μπορεί να καλύπτει τα μεταβλητά κόστη θα πρέπει να παραμείνει στην αγορά , σε λειτουργία δηλαδή, ακόμα κι αν αδυνατεί να καλύψει τα σταθερά κόστη της.. Αυτό λίγο πολύ συμβαίνει και σήμερα.. Εταιρείες που δεν είναι ανταγωνιστικές, παράγουν δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες που δεν πουλάνε, σιγά σιγά κλείνουνε.

Για το φαινόμενο αυτό μπορεί να φταίει η ίδια η εταιρεία , μπορεί να φταίει και απλά ο κλάδος δραστηριοποίησης. Με απλά λόγια, η εταιρεία, σαν κάθε άλλο οργανισμό, πρέπει να προσαρμόζεται στις εξελίξεις. Είναι επίσης αφελές να πιστεύει κανείς ότι η οικονομία θα προχωράει μόνο ανοδικά , χωρίς περιόδους ύφεσης. Δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα στην ιστορία και το πιο λογικό θα ήταν κανείς να θεωρεί μια ύφεση λογικό επακόλουθο μιας περιόδου ισχυρής ανάπτυξης.

Η μόνη ευθύνη των τραπεζών που βλέπω ως εδώ είναι ότι δάνεισαν εταιρείες με ελαστικά κριτήρια.. Σε αυτό συμφωνώ ότι ισχύει.. Αλλά, όπως σε κάθε επιχειρηματικό περιβάλλον, με δυσκολία αφήνεις οποιοδήποτε πελάτη (έστω και αν ο κίνδυνος είναι αυξημένος) στα χέρια του ανταγωνιστή σου. Και το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα είναι παραπάνω από ανταγωνιστικό. Ο αριθμός των τραπεζών είναι πολύ μεγάλος για τα μεγέθη της οικονομίας μας..

Εδώ, θα ήθελα να σημειώσω με ένα μειδίαμα, ότι σήμερα το βασικό παράπονο που εκφράζεται εις βάρος των τραπεζών είναι ότι έχουν γίνει πολύ αυστηρές σε θέματα δανεισμού προς τις επιχειρήσεις…

Αν θέλουμε πάντως να μείνουμε σε θέματα αγοράς, και σε παγκόσμιο επίπεδο, το μεγαλύτερο φάουλ δεν το διέπραξαν οι τράπεζες αλλά οι εξειδικευμένες αυτές εταιρείες που αξιολογούν την αξιοπιστία, την πιστοληπτική ικανότητα (σε πιο απλούς όρους μπορεί να πει κανείς τον κίνδυνο να «σκάσει») μιας εταιρείας ή μιας οικονομίας. (αν τα ονόματα έχουν σημασία μιλάω για Standard and Poor’s / S&P, Moody’s, Fitch). Τα μοντέλα των εταιρειών αυτών αποδείχθηκαν για τα σκουπίδια..

Οι τράπεζες από την άλλη είναι επιχειρήσεις που λειτουργούν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό σε ένα πάρα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον. Είναι λογικό να είναι επιθετικές στη στρατηγική τους. Λογικό και δίκαιο είναι επίσης να πληρώνουν τα στρατηγικά τους λάθη.

Στην Ελλάδα, ήταν λογική στρατηγική (θα έλεγα μονόδρομος) η επέκταση εκτός Ελλάδος (Βαλκάνια και Τουρκία). Ακόμα κι αν είχαμε δει την κρίση (που την είχαμε) και το μέγεθος της (που δεν το είχαμε ) στα previews, θεωρώ ότι και πάλι οι Ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να υιοθετήσουν εξωστρεφή στρατηγική.. Η εφαρμογή της στρατηγικής σαφώς και θα έχει λάθη.. Έτσι είναι η ανθρώπινη φύση. Η επιτυχία της κάθε τράπεζας έγκειται στο να επιλέγει τα στελέχη που θα εμπνευστούν αλλά και θα εφαρμόσουν τις στρατηγικές κάνοντας τα λιγότερα λάθη αλλά και , σημαντικότερο, στελέχη που μαθαίνουν γρήγορα από τα λάθη, τα δικά τους αλλά και του ανταγωνισμού…

Και σε διεθνές επίπεδο, η κατάσταση είναι παρόμοια. Οι τράπεζες επέλεξαν λογικά να επεκταθούν. Όσες είχαν πολύ λάθος timing (πχ RBS) ή είχαν την ατυχία να έχουν την έδρα τους σε μια μειονεκτούσα, στην παρούσα συγκυρία, χώρα (π.χ. Αυστρία) πλήρωσαν και το μεγαλύτερο τίμημα..

Όταν τα πράγματα έγιναν ιδιαίτερα ζόρικα σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κυβερνήσεις έπρεπε εκ των πραγμάτων να παρέμβουν. Η στήριξή τους ούτε δωρεάν είναι ούτε με ασύμφορους όρους. Στην πραγματικότητα επένδυσαν στις τράπεζες με τους δικούς τους όρους.. Κι αν σε πέντε χρόνια, η αναγκαστική επένδυση έχει αποδώσει σημαντικά οφέλη για το κράτος, είμαι σίγουρος (κι εγώ κι εσείς) ότι κανείς δεν θα βρεθεί να πει «Μπράβο στις τράπεζες που με σκληρή δουλειά, έβγαλαν κέρδη για το κράτος και τον Έλληνα φορολογούμενο»…

Όπως και κανείς δε θα βρεθεί βεβαίως να ζητήσει να αυξηθούν τα bonus των “golden boys” ... Αλλά, αυτό θα είναι το θέμα μας στο επόμενο σημείωμα σε αυτό το blog…

Έως τότε περιμένω με ενδιαφέρον κάθε αντίλογο.. Αντιλαμβάνομαι το «αιρετικό» της άποψής που εκφράζω αλλά θα είμαι εδώ για να αντικρούσω με επιχειρήματα κάθε ένσταση.. Και φυσικά για να αποδεχθώ το λανθασμένο της άποψής μου, αν πειστώ με επιχειρήματα..