Παναγιώτης Κονδύλης

Πριν από 10 χρόνια περίπου, έπεσε το μάτι μου σε μια διαμάχη που είχε ξεσπάσει μεταξύ ενός αρθρογράφου δημοσιογραφικού συγκροτήματος και ενός άγνωστου σε μένα προσώπου. Η διαμάχη, που γινόταν με ανταλλαγή επιστολών, αφορούσε στην επίθεση που δέχθηκε ο Παναγιώτης Κονδύλης από τον δημοσιογράφο, με αφορμή το επίμετρο του βιβλίου του Κονδύλη «Θεωρία του Πολέμου». Το επίμετρο ήταν μια γεωπολιτική και βαθύτατα ρεαλιστική προσέγγιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που όμοια της δεν είχε ξαναπαρουσιαστεί.

Η γραφή του Κονδύλη με μαγνήτισε. Αμέσως έτρεξα να αγοράσω τα βιβλία του και τότε με έλουσε κρύος ιδρώτας .Με πανικό διαπίστωσα, διαβάζοντας το «Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού» ότι δυσκολευόμουν να το διαβάσω και να το καταλάβω. Ήμουν άνω των 20 ετών και με έκπληξη διαπίστωνα πως αδυνατούσα να κατανοήσω το νόημα των περισσοτέρων του φράσεων. “Μήπως είμαι ηλίθιος ;”, “Μήπως το μυαλό και η αντίληψή μου είναι τελείως για τα μπάζα;”. Mε τα αγωνιώδη αυτά ερωτήματα να με τσακίζουν επιστράτευσα το τελευταίο μου όπλο. Τον εγωισμό. “Oχι!” είπα. “ Δεν θα με βάλει κάτω το παλιοβιβλίο. Θα το τελειώσω και δεν θα το αφήσω. Και ό,τι καταλάβω κατάλαβα”. Έτσι και έγινε .Ο λόγος πυκνός, τα νοήματα να διαδέχονται το ένα το άλλο μέσα στην ίδια φράση. Οι αναφορές σε φιλοσόφους και στην ιστορία των ιδεών απανωτές. Ο τρόπος σκέψης και ανάλυσης μεστός ,η λογική τετράγωνη, το ξεδίπλωμα των αρετών του Κονδύλη να με κυριεύει. Το βιβλίο περιγράφει την εξέλιξη των δυτικών κοινωνιών τους δύο τελευταίους αιώνες και περιγράφει και αναλύει την αποσύνθεση του αστικού τρόπου σκέψης και ζωής με την επικράτηση των μεταμοντέρνων ιδεολογημάτων και στάσεων. Ιστορούνται οι πολιτικές αλλαγές που συντελέσθηκαν με την μετάβαση από τον κλασσικό φιλελευθερισμό των Νέων Χρόνων στην μαζική δημοκρατία(όρος που πρώτος εισήγαγε ο Κονδύλης).

Ωωωχού! Πολύ βαρύ το γλυκό ρε φίλε, θα μου πείτε. Κουλτούρα να φύγουμε που έλεγε και ο Χάρυ Κλυν. Πιστέψτε με δεν είναι έτσι. Δεν θα έχανα τον χρόνο μου, ούτε θα σπαταλούσα τον δικό σας να γράφω για κάποιον τυχαίο. Ο Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε ένας εκ των μεγαλύτερων ελλήνων διανοητών του 20ου αιώνα.
Γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία το 1943 και πέθανε στην Αθήνα το 1998.Σπούδασε κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών , νεότερη ιστορία και φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και της Χαιδελβέργης. Στην Χαιδελβέργη αναγορεύτηκε διδάκτωρ της φιλοσοφίας. Βιβλία του σε ελληνική γλώσσα:Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη (1983), Ο Μαρξ και η αρχαία Ελλάδα (1984), Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, Ι-ΙΙ (1987), Ο νεοελληνικός Διαφωτισμός (1988), Ισχύς και απόφαση (1991), Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού (1991), Πλανητική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο (1992), Η ηδονή, η ισχύς, η ουτοπία (1992), Θεωρία του πολέμου (1997). Βιβλία του σε γερμανική γλώσσα: Die Entstehung der Dialektik (1979), Die Aufklaerung (1981, β΄ έκδ. 1986), Macht und Entscheidung (1984), Konservativismus (1986), Marx und die griechische Antike (1987), Theorie des Krieges (1988), Die neuzeitliche Metaphysikkritik (1990), Der Niedergang der buergerlichen Denk- und Lebensform (1991), Planetarische Politik nach dem Kalten Krieg (1992), Montesquieu und der Geist der Gesetze (1996).

Για την εργασία του του απονεμήθηκε το μετάλλιο Γκαίτε και το βραβείο Χούμπολντ. Διετέλεσε Εταίρος του Ιδρύματος Ανωτάτων Σπουδών του Βερολίνου. Μέχρι το θάνατότου διηύθυνε τη ΄΄Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη΄΄ των εκδόσεων ΄΄Γνώση΄΄ και τη σειρά ΄΄Ο Νεώτερος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός΄΄ των εκδόσεων ΄΄Νεφέλη΄΄.
Ζούσε κυρίως στη Γερμανία .Δεν ήταν φιλόσοφος, ούτε ιστορικός. Ήταν ένας ιστορικός των Ιδεών. Δεν θα σας κουράσω με το να προσπαθήσω να σας περιγράψω τον ιδεολογικό και πνευματικό του κόσμο. Απλά σας τον προτείνω. Αρκούμαι στο να σημειώσω το ηδονιστικό του χιούμορ, τον καταιγιστικό σαρκασμό του για τους οπαδούς φαιδρών ιδεών περί τέλους της Ιστορίας που στα 90ς είχαν προκαλέσει προσωρινά μεγάλη εντύπωση(βλ. Φράνσις Φουκουγιάμα “To Tέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος),την διαύγεια των επιχειρημάτων του και την μοναδική του ικανότητα να μην επηρεάζεται από τα σκαμπανεβάσματα της επικαιρότητας ή τις υπερβολές του συρμού.
Παραθέτω απλά μερικά από τα ευφυολογήματα του:
-Ο διάλογος μεταξύ ετεροφρόνων είναι αδύνατος και μεταξύ ομοδόξων περιττός.
-Ο τωρινός κυρίαρχος επικαλείται τη λογική, ο μελλοντικός υμνεί την ελευθερία.
-Οι ιδέες είναι η παρηγοριά των αδύναμων και η πρόφαση των ισχυρών.
-Η έλλειψη ιστορικής παιδείας είναι η αστείρευτη πηγή έμπνευσης των φιλοσόφων.
-Απ' όλα προτιμώ περισσότερο την μετριοφροσύνη των αμόρφωτων. Όμως από το θράσος των ημιμαθών προτιμώ τη ματαιοδοξία των πεπαιδευμένων.
-Το φθινόπωρο είναι ο πιο εμπνευσμένος κιτς ζωγράφος.
-Ο γάμος ισοδυναμεί με την απόπειρα να αντικαταστήσουμε όλα τα βιβλία του κόσμου με μία και μόνη εγκυκλοπαίδεια